🐁 Cinsel Kimlik Bozukluğu Düzelir Mi

d Çoğul Kişilik (D. Kimlik Bozukluğu) : Süregiden (kronik) bir disosiyatif bozukluktur. Kişide iki veya fazla kimlik ya da kişilik durumu vardır. Her kişilik kendi içinde oldukça süreklilik gösteren bir çevre ve benlik algısı, ilişki kurma ve düşünce biçimine sahiptir. BenÖzgür Uysal. Cinsel kimlik, cinsel yönelim, cinsel davranış, cinsel tercih ve cinsel rol gibi kavramlar son zamanlarda özellikle LGBTI+ ekseninde çok kon Cinselkimlik bozukluğu hem çocukluk çağlarında görülebilen hem de yetişkinlik de kişinin kendisi tarafından fark edilen bir durumdur. Kişiler kadın olmalarına rağmen kendilerini erkek, erkek olmalarına rağmen ise kendilerini içsel olarak kadın gibi hissedebilirler. Cinsel davranışların şekillendirdiği cinsel kimlikler Ani duygu değişimleri gözlenir bu kişilerde. Adeta aniden içinden başka bir insan çıkar ve sizinle konuşmaya başlar. Genellikle bu insanlar dengesiz olarak tanımlanır. Böyle tepkiler Borderline kişilik bozukluğu ve Bipolar hastaları ile karıştırılmamalıdır. DKB sorunu olanların hafızalarında belli dönemler blok olarak CinselTiksinti Bozukluğu Düzelir Mi? Cinsel tiksinti bozukluğu alanında uzman deneyimli bir cinsel terapist eşliğinde tedavi edilebilir. Bütünüyle tedavi edilebilen bir bozukluk olan cinsel tiksinti bozukluğu, geçmişte yaşanmış olan herhangi bir travma durumu yoksa kolaylıkla tedavi edilebilir. Cinsel Kimlik Bozukluğu Karşı (diğer) cinsiyette olduğuna dair hissedilen güçlü ve kalıcı istektir.Başka bir deyişle kadının kendisini erkek veya erkeğin kendisini kadın gibi görmesidir. Cinsel kimlik bozukluğu olan erkek çocuklar geleneksel kadın aktiviteleriyle ilgili olup kız giysileri giymek isteyebilirler. • Cinsel işlev bozukluğu, cinsel istekveya cinsel yanıt aşamalarından birinde psikofizyolojik değişiklik olarak tanımlanır. DSM-III (1980)PSİKOSEKSÜEL BOZUKLUKLAR • 1. Cinsel Kimlik Bozuklukları • 2. Parafili • 3. Çocuklardacinsel kimlik bozukluğunun belirtileri nelerdir sorusunu Pedagog Öznur Simav görüntülü yanıtlıyor Cinselkimlik, cinsel davranışlar ile şekillenir. Çocuk sadece karşı cinsten birine cinsel anlamda yakınlık duyuyor ise heteroseksüel, yalnızca kendi ile aynı cinste birine yakınlık duyuyor ise homoseksüel, hem kendi cinsinden olan birine hem de karşı cinsten birine yakınlık duyuyor ise biseksüel olarak adlandırılmaktadır. Vücut bütünlüğü kimlik bozukluğu genellikle vücut dismorfisi ile karıştırılır. Vücut dismorfisi, hastaların vücutları hakkında olumsuz düşündükleri ve böyle yaşayarak hayat kalitelerini bozan bir durumdur. Ayrıca yeme bozukluğunun da vücut bütünlüğü kimlik bozukluğu ile bağlantılı olduğu bulunmuştur. Evlendirilirse eşcinsel değişir, düzelir. Cinsel Kimlik Bozukluğu , Transseksüelizm nedir? Cinsel kimlik bozuklukları, kişinin biyolojik cinsiyetinden veya cinsel rolünden devamlı bir şekilde rahatsızlık duyması ile belirlenir. Kişide karşı cinsiyetten olma isteği ve ısrarı mevcuttur. Cinselisteksizlik veya halk arasında söylendiği gibi cinsel soğukluk veya diğer adı ile frijidite yeterli cinsel uyarı olmasına rağmen kadının cinsel arzu duymaması durumudur. Cinsel ilgi ve isteksizlik, cinsel düşünce ve davranışlarına yansır ve gittikçe ciddileşen bir ailevi-cinsel soruna dönüşür. ncxp. Goethe Faust göğsümün içinde ah iki farklı insan yaşıyor derken aslında borderline kişilik bozukluğundan bahsetmiştir. Borderline kişilik bozukluğu olan kişilerde çok ani duygusal dalgalanmalar, şiddet, öfke, kimlik sorunları, çabuk sıkılma, aceleci davranma ön bireyler ilişkilerinde, benlik duygularında aşırı tutarsızlık yaşarlar. Bir gün sevgisinden göklere çıkartıp yücelttiği insanı ertesi gün dibe vurabilir veya bir gün kendisiyle gurur duyarken diğer gün kendisinden nefret edebileceği bir davranış gösterebilirler. İlişkileri oldukça tutarsızdır, çünkü sevgiden nefrete çok çabuk geçebilirler ve dürtüleriyle hareket ederler. Ayrıca, öfkelerini kontrol etmekte çok öfkeyi ya kendilerinden intihara teşebbüsle ya da etrafındaki kişilerden bozukluğa sahip olan bireyler aşırı derecede terk edilme korkusu da yaşarlar bu yüzden aslında ne kadar sevip nefret etseler de sahip olduğu ilişkiden de çok fazla uzaklaşmak istemezler. Bununla beraber cinsel ilişkileri de fırtınalıdır ; kontrolsüz cinsel ilişki isteği, sık eş değiştirme, aldatma, aldatılma, hemen orgazm olamama veya aşırı bağlandığı kişiden bir anda nefret etme bu kimliğe uygun bir açıklama olabilir. Çoğu zaman ilişkilerinde sağdık kalamazlar ve zorlu ilişkileri seçerler. Diğer bir deyişle bu bireylerin birlikte olmak istediği kişilerin de psikolojik geçmişi kabarıktır. İlişkinin verdiği doyum ve kendisini iyi hissetmek önemli olduğu için o kişiyle bir süre beraber olup bir anda aklında olanları, olayları anlamaya yönelik bir sisteme sahiptir. Belirsizlik bizleri rahatsız eder. Bundan dolayı ister istemez kendimizi veya insanları belirli kategorilere sokmak isteriz. Bu bize o kişiye veya kendimize nasıl davranacağımızı belirler. Bundan dolayıdır ki psikolojik etiketlemeleri de çok sık duyarız ; depresifim; manik depresifim; o bir psikopat; şizofren resmen gibi. Bunları söylediğimde genel anlamda bir çerçeve oluşur aklınızda ve kişiyi anlama süresini kısaltır ancak eğer bu etiketleri fazla benimsersek işin seyri değişir. Bundan dolayı bu sınırda kişilik bozukluğu hakkında biraz daha detaylı bilgi vermek istiyorum. Borderline kişilik bozukluğunun dört farklı tipi vardır1 Bezgin Borderline bağımlı kişilik bozukluğuna benzer. Ne olursa olsun asla kazanamayacaklarına inanırlar ve böylelikle insanlardan kaçmaya eğilimlidirler. Diğer taraftan da değerlerini anlayabilecekleri birilerini bulmayı hayal ederler. Biraz Dürtüsel Borderline ise çapkın, çekici ama güvenilmez tiplerdir. Çabucak sıkılırlar ve yüksek derece enerjiklerdir. Bu insanlar tahmin ettiğiniz gibi düşünmeden hareket ederler ve çoğu zaman başlarını belaya sokarlar. Bu tarz bir insandan çabuk etkilenme söz konusu Asabi Borderline kişiliğe sahip olanlar hem öngörülemez, öfkeli ve sabırsız olarak tanımlanırken aynı zamanda hoşnutsuz, kötümser ve meydan okuyan olarak tanımlanır. Bu insanlar karşısındaki kişiye güven duymak isteyip duymaya çalışmakla hayal kırıklığına uğrama korkusundan dolayı bir duvar örme arasında gidip gelirler. Bu tarzda aynı zamanda yoğun bir öfke de Kendine zarar veren Borderline kişiliğine sahip olan bireylerde ise daimi bir karamsarlık söz konusudur. Kendilerinden çok nefret ederler ve kendilerine zarar verici davranışlara veya sınırda kişilik bozukluğu daha çok kadınlarda görülmekle beraber erkeklerde de oldukça görülür ancak cinsiyet farklılıkları vardır; kadınlar daha çok kendilerini suçlamaya eğimliyken erkekler karşısındaki kişiyi suçlar veya cezalandırmaya çalışır. Sınırda kişiliğe sahip olan bireyler anlayışlı, dingin bir partner ararlar ancak mutlak suretle yardıma ihtiyaçları vardır çünkü her ne kadar bu kişiler aslında çok renkli, eğlenceli ve etkileyici olsa da bedeli oldukça bahsettiğimiz özelliklere sahip birisiyle sağlıklı bir ilişki kurmak kolay değil. Eğer yazının burasına kadar geldiyseniz eminim ki ay evet’ler havada uçuşuyordur. Herkes geçmişten bir yerden bu özelliklere sahip birisiyle olmuştur. Bir Issız Adam misali. Ancak her ne kadar benzer özellikler çıksa da borderline kişilik bozukluğu toplumun %2’sinde görülmektedir. Bu bozukluğa temel hazırlayan nedenlerin içerisinde geçmişte yaşanan fiziksel ve duygusal taciz veya şiddet, çocuklukta yaşanan travmatik yaşantıları sayabiliriz. Hatta terapi odasında bile bir Borderline kişilik bozukluğunu teşhis etmek çok zor YAPABİLİRİZ?Tedavisi zorlu ve uzundur. Bazen ilaç kullanmak gerekir. Bu kişiyle de yaşamak daha önce dediğim gibi zordur. Olabildiğince bu konuda kendinizi geliştirmeli, hastalığı anlamalı ve olayları öyle konusuna gelince de artık biliyorsunuz ki Borderline kişiliğe sahip olmak o kadar kolay değildir. Sevin, aşık olun ve sağlıklı bir birliktelik yaşayın. Yanlış bir ilişki içindeyseniz bunu herhangi bir hastalığa atfetmeden veya içinde bulunduğumuz çağı sorumlu bulmadan çözüme odaklanın. Çözüm gelmiyorsa eminim ki o ilişkiden öğrenebileceğinizi öğrenmişsinizdir. Bir sonraki sefere daha güzelini bulma şansına sahipsiniz. Borderline, sınırda kişilik bozukluğu olarak da bilinen ve kişilerin ciddi şekilde zarar görmelerine neden olabilecek bir psikolojik rahatsızlıktır. Destek alınmadan borderline rahatsızlığının üstesinden gelmek mümkün değildir. İki uçlu bir bozukluk olarak kendini gösteren boderline, ani duygu ve durum değişimlerini temele alır. Bipolar bozukluk ile sıklıkla karıştırılan bu durum aslında bipolar bozukluk ile büyük ölçüde benzerlik gösterir ve karıştırılması mümkündür. Temel yapısı gereği sınırda kişilik bozukluğu yani borderline ile bipolar bozukluğun birbirinden ayrılması Kişilik Bozukluğu Nedir?Borderline kişilik bozukluğu genel anlamda bir kişilik bozukluğudur. Kişinin kendine dair net algıları olmaz, duygular tutarsız şekildedir. Bipolar bozukluğa yakın bir psikolojik rahatsızlık olan borderline kişilik bozukluğu özellikle de gençlik döneminde görülmeye başlar. İlerleyen yaşlarda ise etkisini giderek arttırır. Dissosiyatif belirtiler ile kendini gösteren borderline kişilik bozukluğu, aşırı tepki görülmesine de neden olur. Her bir duygu uç noktalarda yaşanır. Kişiler çok neşeli bir mutluluk ve ardından çok yıkıcı bir üzüntü dönem yaşayabilir. Aynı şekilde öfke, sevinç, umutsuzluk gibi pek çok duygu da yoğun şekilde güven duygusuna sahip olan borderline kişilik bozukluğu sahibi kişiler ayrıca değer verdikleri insana adeta tapar. Onun olumsuz yönlerini görmekten kaçınır. Onun sevgi ve güvenini elde etmek için ellerinden geleni yaparlar. Eğer karşılık göremezlerse değer verdikleri ve taparcasına sevdikleri kişi onlar için bir düşmana dönüşebilir. Bu durum kişilerin duyguları için çok tehlikeli ve yıkıcıdır. Borderline Kişilik Bozukluğu BelirtileriBKB tanısı almış kişilerde ani ruh değişimi ortaya çıkar. Bu kişiler sık sık yaşam içindeki rollerini sorgular. Diğer yandan gerçeklik kaybı da yaşarlar. Sürekli olarak yaşama dair sorgulama yaparlar. Bu tür düşünceler hızlı bir şekilde devam yandan kişinin düşünce süreci o kadar hızlı devam eder ki kişinin değer yargıları değişir. Borderline Kişilik Bozukluğu kişinin gri alanlarını görmesini engeller. Bu tür kişilere göre ortaya çıkan durum ya iyidir ya da kötüdür. Ortalama bir durum onlar için pek mümkün yüzden bir duruma dair fikirleri bir anda değişir. İnsanlarla ilişkileri de böyledir. Bir gün önce çok samimi olduğu kişiye dair bir gün sonra yoğun öfke besleyebilir. Bu durum ise ikili ilişkilerin istikrarsız olmasına neden olur.• Duygularını çok uçta yaşar.• Benlik duygusunda ani değişim ortaya çıkar.• Bazı kişilerde intihar düşünceleri oluşur.• Riskli davranışlar artar hızlı araba sürme, korunmasız cinsel ilişki, kumar oynama, fazla para harcama, madde ve alkol kullanımında artış.• Aniden ruh halinde değişim ortaya çıkar bir anda mutluyken bir anda mutsuz olur vs..• Yaşadığı durumlar karşısında yoğun öfke ortaya çıkar ve bu durum ise öfke kontrol bozukluğuna neden olur.• Çevresindeki inşalara karşı güvenmekte Kişilik Bozukluğu Neden Olur?Kişilik bozukluklarından biri olan borderline kişilik bozukluğu farklı nedenlere bağlı şekilde ortaya çıkabilir. Çevresel, genetik ve bireysel faktörler nedeniyle borderline ortaya çıkması mümkündür. Bu nedenle aslında borderline kişilik bozukluğu tek bir nedene bağlı şekilde görülmez. Farklı rahatsızlıkların ya da durumların bir araya gelmesi durumunda da borderline ortaya Faktörlere Bağlı Borderline Kişilik BozukluğuBoderline kişilik bozukluğunun genetik temelleri olduğu görülmüştür. Birinci dereceden yakında borderline kişilik bozukluğu varsa kişide görülme riski de mevcuttur. Bu durumun çevresel faktörlerden uzak kalarak olasılığının azaltılması mümkündür. Özellikle de genetik yatkınlığı olan kişilerin çevresel etkenlerden uzak kalması bu rahatsızlığın görülme riskini Faktörler ve Borderline Kişilik BozukluğuBorderline kişilik bozukluğuna sahip olan kişilerin beyin yapılarında fonksiyonel ve yapısal farklar olduğu görülmüştür. Bu farkların borderline kişilik bozukluğu rahatsızlığının ortaya çıkmasında etkili olabileceği görülmüştür. Yine de yapılan çalışmalar bu yapısal ve fonksiyonel farkların rahatsızlığın ilerlemesine ne derece etki ettiğini henüz ortaya koyamamıştır. Kişilerin beyninde görülen farklı durumlar bu rahatsızlığa yola açabilir. Ancak pek çok rahatsızlıkta olduğu gibi borderline kişilik bozukluğunda da tek bir etken, rahatsızlığın ortaya çıkması için yeterli Faktörler ve Borderline Kişilik BozukluğuKişilerin borderline kişilik bozukluğuna sahip olması, çeşitli çevresel faktörlere bağlı olabilir. Sosyal ilişkiler, kültürel bağlar, yaşanan çevre, aile, arkadaşlar, yaşanan her türlü olay borderline rahatsızlığının ortaya çıkmasını tetikleyebilir. Özellikle de travmatik olaylar ön plana çıkar. Hemen hemen her psikolojik rahatsızlıkta büyük öneme sahip olan travmatik olaylar borderline için de bir tetikleyicidir. Kişilerin travmatik olaylar yaşadıktan sonra destek alması çok önemlidir. Aksi takdirde travmatik olaylar farklı psikolojik rahatsızlıkları kişilik bozukluğunu şu çevresel faktörler tetikleyebilir• Çocukluk döneminde ihmal edilme• Taciz, tecavüz ve cinsel istismara maruz kalma• Terk edilme• Büyük kayıplar yaşanması• Travmatik olaylar yaşanması• Uzun süreli olumsuz durumlara maruz kalma• Şiddete maruz kalmaGörüldüğü üzere farklı pek çok çevresel etken kişiler için bir borderline tetikleyicisi olabilir. Bunlara daha pek çok durum da eklenebilir. Gün içinde yaşanan sarsıcı olaylar, ciddi travmatik olaylar ya da farklı durumlar tetikleyici çevresel faktörlerdir. Bu faktörlerin her birinden uzak kalmak aslında bu rahatsızlıktan uzak kalmak için de Kişilik Bozukluğunun BelirtileriSınırda kişilik bozukluğunun pek çok farklı belirtisi mevcuttur. Bu belirtiler içinden beş tanesinin şiddetli şekilde görülüyor olması sınırda kişilik bozukluğu olduğunun bir göstergesi olarak kabul edilir. Peki, bu belirtiler nelerdir?Terk Edilmekten ve Yalnız Kalmaktan KorkmakSınırda kişilik bozukluğuna sahip olan kişiler genellikle terk edilmekten ve yalnız kalmaktan korkarlar. Bu nedenle de sevdikleri, kaybetmekten korktukları kişilere sarılma ve benzeri davranışlar gösterebilirler. Sürekli olarak onlara bu yalnız kalma ve terk edilme korkularından bahsedebilirler. Ayrıca kişiler terk edileceklerini düşündükleri için çoğu zaman sosyal ilişkilerine de büyük ölçüde zarar edilmekten korkmak yalnızca romantik ilişkilerde görülmez. Ayrıca kişilerin arkadaş ilişkilerinde de terk edilme korkusu yaşanabilir. Aile tarafından terk edilmekten, arkadaşlar tarafından yalnız bırakılmaktan korkmak olasıdır. Özellikle de arkadaşlarının onu istemediği düşüncesi sürekli olarak kişinin aklını yorar. Bu tür düşünceler kişilerin sosyal ilişkilerini, günlük yaşamlarını ve sağlıklı şekilde düşünmelerini DeğerlilikBoderline kişilik bozukluğuna sahip olan kişiler çevrelerindekilerin bazılarını yüceltme derecesinde över. Onlara değer verir ve aslında olmadıkları iyi karakter özelliklerinin onlarda olduğunu varsayar. Bunun yanı sıra başka kişilerin de değersiz olduğunu, kötü niyetli olduklarını söyler. Bu durum zamanla değişim de gösterebilir. Örneğin önceden çok yüceltilen kişiler kısa zamanda aşağılanan biri olarak görülmeye başlanabilir. Aynı şekilde aşağılanan ve değersiz görülen kişiler de kısa zamanda çok değerli olarak görülen önemli kişiler olarak sevilmeye üzere borderline kişilik bozukluğuna sahip olan kişiler tutarsız şekilde çevrelerindekilere değer biçer. Yeni tanıştıkları insanları çok yakın arkadaşları olarak görebilirler. Aynı şekilde yeni tanıştıkları kişiler onlar için çok değerli ve önemli olabilir. Bu her ne kadar yanlış bir durum gibi görülmese de sosyal ilişkiler için tehlikeli olabilecek bir durumdur. Tutarsız şekilde değer biçen borderline kişilik bozukluğuna sahip kişiler yalnızca sosyal çevrelerini olumsuz şekilde etkilemekle kalmaz. Aynı zamanda gerçek ilişkiler kuramayabilir. Değerli gördüğü kişiler yalnızca birkaç kez gördüğü insanlar bile olabilir. Bu da aslında gerçek sosyal ilişkiler kurulmasını ve Ahlaki DeğişimlerKişilerde zamanla kültürel ve ahlaki değişimler gözlemlenmeye başlar. Bu kültürel ve ahlaki değişimler çok ani şekilde ortaya çıkabilen çok radikal değişimler olabilir. Örneğin kısa zamanda çeşitli ahlaki değerlerden ortada hiçbir etken yokken vazgeçilebilir. Bu tür davranışlar hiçbir etken olmadan ortaya çıkabilir. Benimsenen kültür kısa sürede terk edilebilir. Başka bir kültür ile iç içe olunmamasına rağmen benimsenebilir. Bu durumlar kişilerin kendilerini yansıtmasının önüne geçer. Farklı biri gibi davranmaya Verici HareketlerBorderline kişilik bozukluğuna sahip olan kişiler farkında olmadan ya da farkında olarak pek çok zarar verici hareket yapabilirler. Bunlar illa ki fiziki şekilde zarar verici hareketler olmak zorunda değildir. Kişiler çok fazla para harcama eğilimi içinde olabilir. Benzer şekilde işe gitmekten kaçınıyor olabilir. Sosyal yaşamlarını zedeleyici hareketler yapıyor olabilirler. Bunların yanı sıra fiziki anlamda da zarar verici davranışları farkında olmadan yapıyor olabilirler. Örneğin şiddet ve saldırganlık içeren cinsel birliktelik içinde olma eğilimine sahip olabilirler. Tıkınırcasına yiyip sonrasında istifra edebilir ya da madde kullanımına yönelebilirler. Bunlar gibi farklı pek çok zarar verici harekette bulunmaları kişilik bozukluğu, anlaşılacağı üzere bir kişilik bozukluğudur. Kişinin kendi karakterine ters olsa dahi bazı hareketleri yapması gözlemlenebilir. Zarar verici bu farklı hareketler de iyi birer örnektir. Özellikle de kişilerin madde kullanma, çok para harcama gibi eğilimleri farkında olmadan kendilerine zarar vermelerine neden olur. Bu tür hareketler yakın çevre tarafından görüldüğü zaman psikolojik yardım için desteklenmesi Meyilli DüşüncelerKişiler borderline kişilik bozukluğuna sahip olduğu zaman intihara meyilli düşünceleri de olabilir. Kişilerin depresif dönemde oldukları zamanda intihara yönelik düşüncelerinin ağır basması ve sonrasında da intihar girişimlerinde bulunmaları mümkündür. Bu nedenle de kendini kesme, belli yerlerini yakma, ellerini kapı ve benzeri alanlara sıkıştırma gibi davranışlar içinde olunabilir. Bu tür davranışlar kişilerin intihara meyilli şekilde hareket ettiklerini kendilerine çok ciddi zararlar verebilirler. Örneğin kendilerini hareket halindeki bir aracın önüne atabilirler, vücutlarındaki kritik yerleri kesebilirler. Yüksek bir yerden atlama eğilimi içinde olabilirler, kendilerini başkalarına dövdürmek için uğraşabilirler. Bu tür davranışların her biri ölümcül şekilde sonuçlanabilecek kazalar ile karşılaşmaya neden olmaktadır. Bu nedenle de oldukça tehlikelidir. Kişilerin borderline kişilik bozukluğu durumunun bu noktaya ilerlemeden tedavi edilmesi ve kontrol edilmesi oldukça Duygu Durum DeğişimleriKişiler tıpkı bipolar bozuklukta olduğu gibi ani olarak pek çok duygu durum değişikliği içinde olabilirler. Örneğin birkaç saat boyunca çok keyifli, neşeli ve enerjik olup bir anda umutsuz, mutsuz ve depresif bir ruh haline bürünebilirler. Bu durumlar da aslında bipolar bozukluk ile aynı şekilde işler. Kişilerin bu ani duygu durum değişimleri okul hayatlarına, işlerine, günlük hayatlarına, sosyal ilişkilerine ve daha pek çok duruma da önemli şekilde etki etmektedir. Bu nedenle de destek alınması, bu ani duygu durum değişimlerinden uzak kalması için en temel ve kesin çözüm olacaktır. Ani duygu değişimleri kişilerin kendilerini de ciddi şekilde etkiler. Belli bir duygu net şekilde olması gerektiği gibi yaşanamaz. Mutlu olunması gereken bir anda öfkeli olunabilir, herhangi bir duygu anlık olarak değişerek her an yaşanacak duyguyu olumsuz etkileyebilir. Kişilerin sağlıklı bir düşünce ve duygu yapısına sahip olması, onların günlük yaşamını da sağlıklı şekilde geçirmesine yarar. Duyguların ani değişkenlik içinde olması ise günlük hayatın olumsuz etkilenmesine neden Kontrolünün SağlanamamasıÖfke kontrolünün sağlanamaması durumu borderline kişilik bozukluğuna sahip olan kişilerde sıklıkla gözlemlenmektedir. Çünkü duygu değişimlerine hakim olmak pek mümkün olmaz. Çok sakin duran birinin herhangi bir olay karşısında aşırı şekilde sert ve saldırgan tepki göstermesi mümkündür. Kişiler öfkelerini kontrol edemez. Bu nedenle de saldırgan davranışlar içinde olmaları mümkündür. Kavgaya karışma eğilimi içinde olurlar, sürekli şiddet içerikli hareketlerde bulunurlar. Çığlık atma ve ses yükseltme davranışı gösterirler. Bu gibi durumlar da öfke kontrolünün kolay kolay sağlanamadığının göstergesidir. Çok basit durumlarda bile aşırı tepki gösterilebilir. Örneğin birinin yolda yürürken koluna çarpması, borderline sahibi kişinin sinirlenmesine neden olabilir. Bu gibi durumlar borderline kişilik bozukluğu olanların çevresi ile iletişimlerini etkileyebilir. Ayrıca günlük yaşamda duygu değişimlerinin ani olması da ciddi bir olumsuz etkiye BozukluklarıKişiler çeşitli konularda kaygı bozukluklarına sahip olabilirler. Bu kaygı bozuklukları özellikle de bahsedildiği üzere terk edilme, yalnız kalma, sevilmeme gibi konularda olabilmektedir. Ayrıca onlara yalan söylendiği üzerine de çeşitli kaygı bozukluklarına sahip olabilirler. Kendilerine kötülük yapılacağını düşünebilirler. Gelip geçişi şekilde bu tür davranışlara sahip olabilirler. Bu nedenle de kişilerin kaygı bozuklukları ara sıra ortaya çıkar ve kendilerini etkili şekilde gösterebilirler. Kaygı bozuklukları sağlıklı ve nitelikli düşünmenin önüne geçer. Özellikle de kaygı bozuklukları doğru ve üzerine düşünülmüş kararlar alınmasını etkiler. Bu durumda kaygı bozukluklarının mevcut olduğu fark edilirse kişilerin psikolojik destek için yönlendirilmesi gereklidir. Kaygılar her türlü durumu etkileyebileceği için bunlardan uzak olmak günlük hayatı da ÖzellikleriÖnceki yazılarda da belirtildiği gibi kişinin yaşamı bu durumdan oldukça olumsuz etkilenir. Bu yüzden kişinin kendini takip etmesi birincil koşuldur. Burada belirtilerin ortaya çıkması kişinin eğitim hayatını direkt olarak etkiler.• Bir anda istifa etme ve iş değiştirme• Eğer ki evliyse evliliği devam ettirmekte zorlanma• Sıklıkla partner değiştirme• İlişkilerde bağlanma problemi yaşama• Riskli davranışlar sonucunda hayatını riske atma• Dürtüsel davranışlar sergileme• Dürtüsel davranış sonucunda ortaya çıkan riskli konularla ilgili pişmanlık yaşama• Bunlar istenmeyen hamilelik, cinsel hastalıklar ya da yasal suçlar depresyon, anksiyete, madde kullanımı, tssb, yeme bozuklukları gibi durumları da direkt olarak BelirtilerKişiler borderline kişilik bozukluğuna sahip oldukları zaman dissosiyatif belirtiler göstermeleri mümkündür. Bunlar genellikle iletişim kurmakta zorlanma, kendini ifade edememe, konuşma sırasında zorlanma ve benzeri şekillerde ortaya çıkar. Bu tür durumların tamamı da dissosiyatif belirtilerdir. Bu durumlar yalnızca kişinin sosyal yaşamını ve ilişkilerini etkilemekle kalmaz. Aynı zamanda da kişilerin psikolojilerinin olumsuz şekilde etkilenmesine neden İnsanlar Yalan Söylüyor mu?Borderline kişilik bozukluğu olan kişilerin yalan söylediğine dair genel bir görüş mevcuttur. Aslında borderline kişilik bozukluğuna sahip kişiler yalan söylemez. Onların doğru kavramına göre bunlar bir yalan değildir. Kişiler çok içten şekilde birini çok sevebilir ancak birkaç gün sonrasında bu arkadaşı ile yaşadığı ufak bir olaydan etkilenip ondan hoşlanmamaya başlayabilir. Bu durum onların yalan söylediği anlamına gelmez. Aslında onlar için doğru olan bu durum, dışarıdan bakıldığında yalan söyleniyor gibi algılanabilir. Yine de kişilik bozukluklarında kimi zaman bilinçli şekilde, belli bir amaca yönelik şekilde yalan söylenmesi de sıklıkla zaman boderline kişilik bozukluğu olan kişiler ilgi görmek, sevilmek, dikkat çekmek ya da kendilerine kötü davranıldığını ortaya koymak için yalan söyleyebilirler. Bunu bilerek yaparlar ve yalan söylediklerinin farkındadırlar. Bu durumda her insan gibi yalan söyleyebilirler. Ancak kimi zaman borderline kişilik bozukluğuna sahip olan kişiler patolojik yalancılık olarak tanımlanan şekilde yalan söyleyebilirler. Bu durumu sık sık kullanabilirler ve herhangi bir olayda kendilerini haklı çıkarmak, sevgi ya da ilgi görmek için yalan söylemek alışkanlık halini yalancılık, kişilik bozukluklarında sıklıkla görülmekte olan bir durumdur. Bu durumda kişiler bilinçli şekilde bir nedene bağlı olarak yalan söylerler. Bir sorumluluk almaktan, sorun yaşamaktan kaçmak için sıklıkla yalan söyleyen kişilerde patolojik yalancılık olduğu söylenebilir. Kişilik bozukluğuna sahip olan kişilerde görülebilen patolojik yalancılık, alışkanlık halini aldığı zaman bunu ortadan kaldırmak elbette zor olabilir. Günlük hayatta yapılan her şey için yalan söyler hale gelmek mümkündür. Uygulanan terapiler yardımıyla kişilik bozukluklarından ve patolojik yalancılıktan kurtulmak da mümkün Kişilik Bozukluğu Kimlerde Görülür?Özellikle de ergenlik döneminde görülmeye başlayan borderline kişilik bozukluğu, farklı yaş gruplarında da kendini gösterebilir. Kalıtsal ve çevresel faktörler ile tetiklenebilen borderline, yetişkinlerde, gençlerde ve yaşlılarda görülebilen bir kişilik bozukluğudur. Kimi zaman çocuklarda dahi görüldüğü yakınlıktaki aile bireylerinde borderline kişilik bozukluğu olduğunda aile içindeki kişilerde de borderline görülme olasılığı mevcuttur. Bu durumda düzenli şekilde destek almak, çeşitli olaylar yaşandığı zaman bu konuda yardım almak ve çevresel faktörleri en aza indirmek gereklidir. Kişilerin kalıtsal faktörlere bağlı şekilde borderline kişilik bozukluğu sergilemesinin en önemli nedenlerinden biri, çevresel faktörler tarafından özellikle de ergenlik döneminde kişilik bozuklukları gözlemlenebilir. Bu dönem gençler için zorlayıcı olabilir. Yaşanan basit problemler ve kişilik algısı gençlerde farklı psikolojik rahatsızlıklara sebebiyet verebilir. Boderline kişilik bozukluğu da bunlardan biridir. Özellikle de stres gibi temel faktörlere maruz kalan gençler boderline kişilik bozukluğuna daha yatkın hale gelirler. Yaşanan farklı zorluklar da eklendiği zaman destek almadan bu dönemi atlatmak zor hale erkeklerden daha çok görüldüğü tespit edilen BKB, depresyon gibi farklı rahatsızlıklardan farklıdır. Depresyon hemen hemen her yaş grubunda basit nedenlere bağlı şekilde dahi görülebilir. BKB ise bir kişilik bozukluğu olduğundan dolayı basit durumlar onu tetiklemeye yetmez. Kalıtsal ve ciddi çevresel faktörler sonucunda meydana gelebilen bu durum yetişkinleri de ciddi ölçüde etkileyebilir. Yapılan çalışmalarda ergenlik dönemindeki gençlerde daha sık şekilde BKB görüldüğü sonucuna Bozukluk İle Sınırda Kişilik Bozukluğunun FarklarıSınırda kişilik bozukluğu ile bipolar bozukluk sürekli olarak karıştırılmaktadır. Ancak bu rahatsızlıkların aynı şeyler olmadığının anlaşılması gerekir. Bipolar rahatsızlık bir psikotik rahatsızlıktır. Borderline ise kişilik bozukluğu olarak tanımlanır. Her ikisinin de belirtileri çok benzer şekilde ilerlediği için genellikle birbirine yakın olarak görülmektedir ancak genellikle bipolar bozuklukta ilaç tedavisi erken dönemde gelmektedir ve kişilik bozukluğu olarak yani sınırda kişilik bozukluğunda ise bireyler anlık olarak ilaç tedavisine başlamazlar çünkü bu rahatsızlığın temelinde ilişkilerin ve iletişimlerin eksik olmasının yer aldığı düşünülür, sosyal becerilerin eksikliği nedeniyle bireylerin sınırda kişilik bozukluğu durumu içinde olabileceği ihtimali göz önünde bulundurulur. Bu nedenle de sınırda kişilik bozukluğunda öncelikli olarak terapiler uygulanır ve terapilerden alınacak olan çeşitli sonuçlar olumlu bir gelişme gözlemlenmezse ilaçlar ile destek uygulamak uygun görülebilir. Bipolar bozuklukta ise ilaçlar terapiler ile desteklenir. Bu iki rahatsızlık farklı nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan çok benzer psikolojik rahatsızlıklardır ve bireylerin yaşamlarını büyük ölçüde etkileyebilmektedir. Bu nedenle de ikisini ayırt etmek, destek almak ve alınan destek sonucuna bağlı olarak gelişim sergilemek oldukça önemlidir. Bu sayede bireylerin günlük yaşamlarına olduğu gibi devam etmeleri mümkün hale gelebilir. Borderline Hastalığı Olan Kişiler Hangi Ruhsal Hastalıklar Açısından Da Risk Altındadır?Farklı psikolojik rahatsızlıklar birbirini tetikleyebilir. Yoğun stres, sinir, yaşanan travmatik olaylar ve pek çoğu kişilerde görülen psikolojik rahatsızlıklara etki edebilmektedir. Özellikle de kaygılar bu tetikleyicilerin başında yer alır. Kişilerin sahip oldukları kişilik bozukluğu ise depresyon, panik atak, kaygı bozukluğu gibi farklı rahatsızlıkları TetiklenmesiBoderline kişilik bozukluğu ile birlikte görülen rahatsızlıkların başına depresyon yer almaktadır. Kişiler yaşadıkları duygu durum ve kişilik bozukluğuna ek olarak depresyon da hissettiklerinde günlük hayat içinde çıkılmaz bir hal alabilir. Bu durum aslında psikolojik rahatsızlıkların birbirini nasıl tetiklediğini ortaya koyar. Örneğin terk edilmek istemeyen biri bu konu hakkında yaşadığı stres nedeniyle depresyonda farklı nedenlere bağlı şekilde tetiklenebilir. Yaşanan her sarsıcı olay depresyona yönlendirebilmektedir. Kişilik bozuklukları ile birlikte depresyonun görülmesine de sıklıkla rastlanmaktadır. Sürekli değişen duygu durumu, yaşanan ani değişimler ve daha pek çok olay kişilerin depresyona sahip olmasını tetikleyebilir. Kişilik bozuklukları ayrıca çevre ile olan ilişkilere de zarar verebileceği için bu bile tek başına bir depresyon tetikleyici olarak BozukluklarıKişiler yaşanan kaygılardan dolayı zaman içinde kaygı bozuklukları geliştirebilirler. Stresin, bağlılık problemlerinin ön planda olduğu bu durumda kaygı bozukluklarının yaşanması olasıdır. Özellikle de terk edilmekten ve yalnız kalmaktan korkmak, bu kaygıları tetikler. Yaşanan olumsuz olaylar da ayrıca kaygı bozukluklarının meydana gelmesine sebebiyet bağlılık hisseden, değer verme kapasitesi yüksek olan BKB’li kişiler kaygı bozukluklarına yatkındırlar. Karşılarındaki kişiden her zaman verdikleri kadar değer göremeyebilirler. Bu durum aslında onların tutarsı değer verme eğilimlerinden kaynaklanır. Yeni tanıştıkları birine bile çok değer verebilir ve onları en yakın arkadaşları gibi görebilirler. Bu durumda da onları kaybetmek, onlardan ilgi görememek büyük kaygıya neden olur. Yaşanan bu kaygılar zamanla kaygı bozukluğu halini alarak kişinin karşısına AtakSınırda kişilik bozukluğu pek çok psikolojik rahatsızlığı tetiklediği gibi panik atak rahatsızlığını da tetikleyebilir. Panik atak genellikle strese bağlı şekilde görülebilen bir rahatsızlıktır. Kişilik bozukluklarının da temelinde benzer etkenler olduğu için panik atağa yatkınlık mevcuttur. Bu nedenle borderline kişilik bozukluğu olan kişilerin panik ataktan uzak kalmak için destek alması Kişilik Bozukluğunun Tanısı ve Tedavisi Nasıldır?Boderline kişilik bozukluğunun tanısı için birkaç seans boyunca görüşme gerekebilir. Bu seanslar boyunca kişilik bozukluğuna dair görüşme gerçekleştirilir. Bu süreç içinde çeşitli belirtiler gözlemlenir. Eğer kişide borderline kişilik bozukluğuna dair yeterli belirti görülürse ve istenilen farklı testlerde de bu belirtileri kanıtlar nitelikte semptomlar gözlemlenirse tanı kişilik bozukluğunun belirlenmesi için farklı branşlardan da destek alınabilir. Farklı branşların uygulayacağı çeşitli testler sonucunda fizyolojik belirtiler de net şekilde görülebilir. Ayrıca borderline kişilik bozukluğunun belirlenmesinde çeşitli testler uygulanabilir. Bu testler genellikle belirtilerin saptanmasına Kişilik Bozukluğu Tedavisi Nasıldır?Sınırda kişilik bozukluğu için uygulanan tedavi, psikoterapidir. Psikoterapi sırasında kişilerin duygu durumları anlık siyah ya da beyaz düşüncelerden daha farklı boyutlara evirilebilir. Bu sayede yaşanan anlık geçişli net duygu durum bozukluklarının çözümlenmesi mümkün sırasında kişilerde borderline kişilik bozukluğunun neden meydana geldiği anlaşılabilir. Belirtilerin ve etkenlerin takip edilmesi ile bunlara yönelik şekilde psikoterapi seansları şekillendirilir. Bu sayede boderline kişilik bozukluğunda görülen her türlü olumsuz etkiden uzak kalmak da mümkün kişilik bozukluğunda tek başına ilaç tedavisi tercih edilmez. Tek başına ilaç tedavisinin tercih edilmesi kişilik bozukluğu konusunda destek sağlamayacaktır. Bir noktada kişinin duygu durumunu dengelemek için ilaç tedavisi de psikoterapi seansları ile birlikte tercih edilebilir. Yine de tek başına ilaç tedavisi tercih Diyalektik Davranış Terapisi Nedir?Marsha Linehan tarafından 1980’lerde geliştirilen Diyalektik Davranış Terapisi, borderline kişilik bozukluğu olan kişilerin tedavisinde uygulanmaktadır. Duygu ve deneyimlerin kabulü üzerine kurulu olan bu tedavi yöntemi ayrıca intihara meyilli kişilerde de uygulanmaktadır. Ayrıca yeme ve madde bağımlılarında da Diyalektik Davranış Terapisi son dönemde uygulanmaya başlamış ve Davranış Terapisi’nde genel anlamda değiştirilmesi amaçlanan çeşitli davranış ve düşünce kalıpları mevcuttur. Bu davranış ve düşünce kalıplarının değiştirilmesi de aslında duygu durum kontrolünün ve davranışların tutarlı hale gelmesine yardımcıdır. Burada değiştirilmek istenen davranışlar aşama aşama sıralanır. En baş grupta kişinin kendine zarar vermesini ya da intihar etmesini içeren davranışlar yer alır. Bu davranışların ve düşüncelerin değiştirilmesi ve kontrol edilmesi önceliklidir. Sonrasında terapiye etki eden davranışların azaltılması üzerine çalışma yapılır. Bu sayede terapinin çok daha verimli olması mümkün hale kalitesini engelleyen madde kullanımı, yeme problemleri gibi durumlar üçüncü grupta yer alır. Bu davranışların kontrol altına alınması oldukça önemlidir. Bunlar hakkında gelişme kaydedilmesi aslında borderline kişilik bozukluğu tedavisi için de önemli bir adımdır. Davranış becerilerinin iyileştirilmesi ise son adımdır. Bu adımda kişinin duygu ve düşünceleri net şekilde Davranış Terapisi genel anlamda kişilik bozukluklarında ve intihara meyilli olunan durumlarda kullanılmaktadır. Borderline kişilik bozukluğu da Diyalektik Davranış Terapisi’nin kullanıldığı psikolojik rahatsızlıklardan biridir. Özellikle de kişinin kendine zarar verme düşüncelerinin uzaklaştırılması için bu terapiler oldukça önemli Kişilik BozukluğuÇoklu Kişilik Bozuklukları disosiyatif sorunlar içerisinde yer alır. Bu tür kişiler birden fazla kişiliğe sahiptir. Diğer yandan ortaya çıkan kişiliklerin bir adı ve özellikleri vardır. Bu kişilikler birbirlerini tanımaz. Gittiği yerde farklı bir hayata çıkan kişilik örüntüleri farklı özellikler taşır. Bir kimlik çok içten ve sevecenken, diğer kimlik öfkeli ve saldırgan olur. Bu kişiliklerin sayısı 2 ile 10 arasında değişir. Bu durum daha çok kadınlarda ortaya erkeklere oranla 6-7 kat daha fazla ortaya çıkar. Bu tür durumların altında cinsel taciz ya da istismar durumu da yatar. Bu nedenle geçmiş yaşantılara ve genetik faktörlere dikkat etmemiz istismar, çocukluk çağı travmaları, fiziksel ve duygusal taciz Çoklu Kişilik Bozukluğu’na direkt olarak etki eder. Tabii ki bunları yaşayan herkes ÇKB’ye sahiptir diyemeyiz. Bazı durumlarda ise depresyon, madde kullanımı, sınırda kişilik bozukluğu da ÇKB’yi Kişilik Bozukluğu Nedir?Sınırda Kişilik Bozukluğu Borderline KB ile aynı durumdur. Bazı araştırmalarda SKB tanımı daha çok kullanılır. Bu durum 1938 yılında Adolf Stern tarafından ortaya koyulmuştur.. 1975 yılında ise Otto Kernberg bu durumu net olarak ortaya çıkarmış ve belirtilerini ifade sahip kişilerde öz düzenleme konusunda sorunlar ortaya çıkar. Düşünce ve algı biçimlerinde ortaya çıkan değişimler kişinin yaşamını derinden etkiler. Borderline kelime olarak sınırda, belirsiz olarak ifade yüzden Türkçe’ye çevrilirken Sınırda Kişilik Bozukluğu olarak ifade ederiz. Genellikle ergenlik ve genç yetişkinlik döneminde belirtileri fark edilir. Ancak daha önceki dönemlerde de belirtiler fark ne kadar erken fark edilirse tedavi süreci de o kadar uygun şekilde devam Kişilik Bozukluğu Tedavi Edilmezse Ne Olur?Pek çok psikolojik rahatsızlıkta olduğu gibi borderline kişilik bozukluğunda da kişilerin tedavi olmaması, yaşam kalitesini ciddi ölçüde etkileyebilir. Yaşanan olumsuz durumlar ve düşünceler intihara meyilli hale gelmeye neden olabilir. Benzer şekilde kişilerin yaşadığı bu problemler, tedavi edilmediği sürece olumsuz etkilerini devam ettirir. İş yaşamını, sosyal yaşamı, aile ile olan ilişkileri ve daha pek çok alanı etkileyebilen borderline kişilik bozukluğu; tedavi edilmezse ciddi problemlere neden kişilik bozukluğu tedavi edilmezse ömür boyu etkilerini arttırarak devam ettirebilir. Ayrıca tedavi edilmediği zaman bu rahatsızlığın intihara yönlendirmesi, kişilerin kendine zarar vermeye daha meyilli hale gelmesi olasıdır. Bu tür durumlar hem yaşam kalitesini etkiler hem de günlük yaşamın düzenini aksatır. Fiziksel ve mental sağlık açısından bu rahatsızlığın tedavi edilmesi çok Kişilik Bozukluğu Düzelir Mi?Kişilerde görülen borderline kişilik bozukluğu, psikoterapi seansları ile düzelebilir. Tedavinin sağlanması için psikoterapinin düzenli olması şarttır. Seanslar belirlenen düzende ve belirlenen sürelerde uygulanmalıdır. Ayrıca seansların verimli olması için genel anlamda en iyi dikkati vermek gerekir. Kişilerin bu psikoterapi seansların ciddiyetini ve önemini kavraması, maksimum verimi almak için kişilik bozukluğunun düzelmesi mümkündür ancak terapiler düzenli olmazsa bu rahatsızlığın kendiliğinden çözüme kavuşması imkansız denecek kadar zordur. Bu nedenle de çevre desteği alarak ya da yalnızca ilaç ile bu rahatsızlıktan kurtulabileceğini düşünmek doğru değildir. Psikoterapi seanslarına ek olarak ilaç tedavileri uygulanabilir. Ayrıca çevrenin desteği de oldukça önemlidir. Ancak tek başına ilaç ya da çevre desteği tedavi için kesin çözüm değildir. Psikoterapi seanslarının önemi asla Kişilik Bozukluğu Testleri Nelerdir?Sınırda kişilik bozukluğu, genel anlamda duygu durum değişimlerinin ve belirtilerin ölçüldüğü farklı testler ile değerlendirilmektedir. Bu testlerde yer alan sorular şunlar olabilir• Başkaları ile ilgili duygularım anlık olarak büyük ölçüde değişebilir. nefretten sevgiye• Değersizlik ya da umutsuzluk duygusuna sık sık kapılırım.• Yakın ilişkilerde hep incinirim.• Başkalarına fiziksel saldırıda bulunduğum oluyor.• Kendime zarar verdiğim oldu.• Terk edilmekten korkarım.• Yalnız kalmaktan sorular testlerde yer alabilir. Soruların derecelendirme şeklinde değerlendirilmesi ile farklı belirtilerin olup olmadığı görülebilmektedir. Bu farklı belirtiler sayesinde aslında tutarlı bir değerlendirme yapmak da mümkün olabilir. Kişilerin borderline kişilik bozukluğuna sahip olup olmadığını anlamak için testin doğru değerlendirmesi de oldukça önemlidir. Testin doğru değerlendirilmesi, tanının konması konusunda çok önemlidir. Bu nedenle de alanında deneyimli ve test değerlendirmesi konusunda doğru değerlendirmeyi yapacak uzman psikologların bu alanda yardımcı olması önemlidir. Cinsel Kimlik Bozukluğu Ankara Cinsel kimlik bozukluğu, kişinin erkek ya da kadın olduğunu içsel olarak hissettiği ruhsal durumdur, yani kişinin kendisi dişi yada erkek olarak tanımlamasıdır. Cinsel rol, kişinin iç cinsel kimlik duygusunun gözlenen dış davranış yansımasıdır. Toplumdan topluma değişmekle beraber, genel olarak kadınların saçının uzun olması, erkeklerin saçının kısa olması veya kadınların etek-elbise giymesi, erkeklerin ise pantolon giymesi cinsel rollere göre olan dış davranışlara verebileceğimiz bazı örneklerdir. Cinsel kimlik, cinsel davranışlar ile şekillenir. Cinsel davranışlar, cinsel yakinlik kurabilmek için ortaya çıkar, ancak fizyolojik ihtiyaçlarımız yani sıra duygusal ihtiyaçlarımızıda karşılamamızı sağlar. Bireylerin, cinsel davranışları hangi cinsle yasamak ve paylaşmak istediği ise, kişinin cinsel yönelimini belirler; Biri sadece karşı cinsten birine cinsel anlamda yakınlık duyuyor ise heteroseksüel, Yalnızca kendi ile aynı cinste birine yakınlık duyuyor ise homoseksüel Hem kendi cinsinden olan birine hem de karşı cinsten birine yakınlık duyuyor ise biseksüel olarak adlandırılmaktadır. Travesti, olarak adlandırılan bireyler, karşı cins formunda yaşamaktan haz alan bireyler iken, transseksüel bireyler ise, yalnızca karşı cins formuna girmek değil, cinsiyet değiştirmek de isteyen ve bu doğrultuda hareket eden bireylerdir. Cinsiyetler, aralarında katı ayırımlar olan unsurlar değillerdir. Bir çocuk, herhangi bir eğilimi olmadığı halde bir kız çocuğunun eşyasına yatkınlık gösterebilir, ya da bir kız çocuğu da aynı şekilde bir yönelim gösterebilir. Ebeveynlerin bu bağlamda ciddi tepkiler vermesi, çocuklar açısından baskı oluşturan ve rahatsızlık veren durumlardır. Bunlar olumsuz tepkileri de beraberinde getirmektelerdir. Ancak çocuklarda aşağıdaki belirtiler uzun bir sure boyunca devam ediyorsa, bir psikoloğa danışmakta fayda olabilir; Diğer cinsiyette olma isteğini veya ısrarını yineleyici bir biçimde dile getirme. Erkek çocukların kadınsı; kız çocuklarında erkeksi giysiler giyme konusunda ısrar etmesi. Oyunlarda sürekli olarak karşı cinsin rollerini oynamayı tercih etme Jean giyme, Erkek Fatma gibi davranma veya sürekli olarak diğer cinsiyette olma fantezileri kurma. Karşı cinsin oyunlarına ve eğlencelerine katılma konusunda yoğun bir istek duyma. Özellikle karşı cinsten oyun arkadaşları seçme. Çocuklar, cinsel kimliğin gelişiminde anne ve babanın yanı sıra, çevresindeki, abla, teyze, hala, ağabey, dayı, amca gibi örneklerden de etkilenir. Çocuk, aynı cinsten arkadaşlarının olumlu veya olumsuz özellikleri benimseyip ve kendi cinsel kimliğini arkadaşlarınınkiyle karşılaştırabilir. Sürekli kadın rol modelleriyle büyüyen bir erkek çocuğun, hareketlerinin daha feminen olması çok şaşırtıcı değildir, veya erkek rol modelleriyle büyüyen bir kız çocuğun erkek davranışlarını sergilemesi de şaşırtıcı değildir, çünkü çocuğun öğrendiği budur. Çocukta cinsel kimlik karmaşasına dair belirtiler gösteren davranışların fark edilmesi durumunda, kesinlikle çocuğun azarlanmaması, aşağılanmaması ve bu davranışların cezalandırılmaması gereklidir çünkü cezalandırma pekiştirtici olabilir. Fakat, bu davranışların görmezden gelinmesi de onaylama anlamına gelebileceğinden, çocuğun karşı cinse özgü davranışlarının yerine, kendi cinsiyetine özgü davranışları tercih etmesi gerektiğinin uygun bir şekilde anlatılması ve kendi cinsine yönelik olan oyunlarla dolaylı bir yönlendirme yapılması doğru olabilir. Çocuk erkekse babasıyla, kızsa annesiyle daha çok vakit geçirmesi sağlanabilir, kendi cinsiyetine uygun faaliyetlerde bulunması teşvik edilebilir ve cinsiyetine özgü olumlu davranışları ödüllendirilebilir. Bütün bunlara rağmen cinsel kimlik karmaşasına devam ediyorsa, bu alanda uzmanlaşmış bir uzmandan yardım alınması gerekir. Cinsel kimlik karmaşası ve cinsel kimlik uyumsuzluğu arasında fark olduğunu unutmamak ve bireylere doğru şekilde yaklaşmak çok önemlidir. Cinsel Kimlik Yönelimi Ankara Toplumumuzda cinsel kimlik ve yönelim ile ilgili bir takım yanlış ön kabuller bulunmaktadır. Bu yüzden ailelerin doğru kişilerden destek alması çok önemlidir. Her cinsel kimlik karmaşası yaşayan kişi gelecekte transseksüel kimliğe sahip olmaz, çocukluktaki bazı cinsel kimlik karmaşaları uygun tutum ve destekle son bulabilir. Ancak sunu da unutmamak gerekir ki; bazı bireyler transseksüel, bazıları eşcinsel olarak doğmaktadır, bu ne bir seçim ne de ebeveynlerinin bilerek yaptıkları bir hatadır, sadece bir farklılıktır. Bir yönelim farklılığıdır. Dolayısıyla, onarım terapileri bir fayda getirmez. Kimlik karmaşası veya uyumsuzluğu yasayan bireyler, toplumda, ailede veya sosyal ortamda karşılaştığı bazı tepkiler sonucunda kendini yalnız, dışlanmış ve çaresiz hissedebilir. Bu donemde alınan yârdim kişinin kendisini tanımasına imkan vereceği gibi, ayni zamanda yargılayıcı ve yönlendirici olmayan bir tutum sayesinde kendini daha mutlu ve doğru hissetmesine de yardimci olacaktır. Bu süreçte tabi ki ailenin tutumunun da etkisi çok önemlidir. Bireylerin yaşadığı zorluklarla sağlıklı bir şekilde bahsedilmezse, ilerde onların depresyon ve kaygı bozuklukları yaşamalarına sebep olacağı gibi, ayni zamanda kedine zarar verme veya intihar düşüncelerine de neden olabileceği bilinmelidir. A. Karşı cinsiyetle güçlü ve sürekli bir özdeşim kurma sadece, diğer cinsiyette olmanın getireceği sanılan kültürel üstünlükler için bir istek duyma olarak değil. Çocuklarda bu bozukluk aşağıdakilerden dördü ya da daha fazlası ile kendini gösterir. 1 diğer cinsiyette olma isteğini ya da ısrarını yineleyici bir biçimde dile getirme 2 erkek çocukların aykırı giyimi yeğlemesi ya da kadınsı giyim kuşamı taklit etmesi; kız çocuklarının sadece kalıplaşmış alışılagelen erkeksi giysiler giyme konusunda ısrar etmesi 3 İmgesel oyunlarda güçlü bir biçimde ve sürekli olarak karşı cinsin rollerini oynamayı yeğleme ya da sürekli olarak diğer cinsiyette olma fantezileri taşıma 4 Karşı cinsin alışılagelmiş oyunlarına ve eğlencelerine katılma konusunda yoğun bir istek duyma 5 Özellikle karşı cinsten oyun arkadaşları seçme Ergenlerde ve erişkinlerde bu bozukluk diğer cinsiyette olma isteğini dile getirme, sıklıkla kendini diğer cinsiyetteymiş gibi gösterme, diğer cinsiyetteymiş gibi yaşamayı ya da davranılmayı isteme ya da diğer cinsiyete özgü duygularının ve tepkilerinin olduğuna ilişkin bir inanç taşıma gibi semptomlarla kendini gösterir. B. Cinsiyetine ilişkin sürekli bir rahatsızlık duyma ya da cinsiyetinin gerektirdiği cinsel rol için uygun olmadığı duyumunun olması. Çocuklarda bu bozukluk aşağıdakilerden herhangi biri ile kendini gösterir Erkek çocuklarında, penis ya da testislerinin iğrenç olduğunu, ileride yok olacaklarını ya da bir penis sahibi olmamanın daha iyi olacağını öne sürme, kuralsız kaba saba oyunlardan tiksinme ya da erkeklere özgü oyuncakları, oyunları ve etkinlikleri reddetme; kız çocuklarında oturarak idrar yapmayı reddetme, penisinin olduğunu ya da ileride bir penisinin olacağını ileri sürme, göğüslerinin büyümesini ya da menstrüasyon görmeyi istememe üzerinde durma ya da olağan kadınsı giysilere karşı ileri derecede tiksinti duyma. Ergenlerde ve erişkinlerde bu bozukluk primer ve sekonder cinsiyet özelliklerinden kurtulma üzerine kafa yorma örn. diğer cinsiyeti taklit etmek için cinsiyet özelliklerini fiziksel 110 olarak değiştirmek üzere hormon, cerrahi ya da başka tür bir girişim uygulanmasını isteme ya da yanlış cinsiyette doğduğuna ilişkin bir inanç taşıma gibi semptomlarla kendini gösterir. C. Bu bozukluk fiziksel bir interseks durumu ile birlikte gitmemektedir. D. Bu bozukluk, klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, mesleki alanlarda ya da önemli diğer işlevsellik alanlarında bozulmaya neden olur. Kişilik bozuklukları; kişinin kendi kültürüne göre, bek­lenenden önemli ölçüde sapmalar gösteren, süreklilik arz eden bir iç yaşantılar ve davranışlar örüntüsüdür. Ergenlik ya da genç erişkinlik yıllarında başlar, zamanla kalıcı olur ve sıkıntıya ya da işlevsellikte bozulmaya yol açar. Herkeste çeşitli biçimlerde görülebilecek kişilik özelliklerinin, kişilik bozukluğu olarak değerlendirilebil­mesi için, bunların esneklikten yoksun ve uyum bozucu olması, işlevsellikte belirgin bir bozulmaya ya da kişisel sıkıntıya neden olması gerekmektedir. Kişilik bozukluklarının nedenleri Kişilik bozukluklarının, çok çeşitli etkenlerin karşılıklı etkileşimleri ve bir araya gelmeleri ile gelişir. Bunların başında, erken çocukluk yıllarındaki anne-baba ile ilişkiler, en önemli yeri tutuyor görünmek­tedir. Kişilik bozukluklarında temel problemin, kişinin kendisini ve diğerlerini algılamasındaki sorunlar olduğu söylenebilir. İnsan kendisine davranıldığı ve hissettirildiği bir biçimde kendisini tanır ve kendi hakkındaki düşünceleri ve kendilik tasarımı oluşur. Sınırda kişilik örgütlenmesi vakalarında olumsuz ve kötü kendilik imgelerinin baskınlığı, kararlı ve bütünlüklü bir ken­dilik tasarımı gelişmesine engel oluyor görünmektedir. Nevrotik düzeydeki kişilik bozukluklarında ise kararlı ve bütünlüklü olsa da, kendilik ve nesne tasarımlarının sorunlu şekillenmesi ile psikoseksüel gelişim basamak­larına saplanma veya gerilemeler ön planda görünmek­tedir. En önemli nedeni, erken çocukluk yıllarında, anne-baba ile ilişkilerde yaşanan olumsuzluklardır. Kişilik bozuklukları… Söz gelimi, bağımlı kişilik bo­zukluğu, çocuğuna fazla sorumluluk vermeyen, her şeye onun yerine kendisi karar veren ve yapan, kendileri de bağımlılık ihtiyaçları içinde olan annelerin, çocuklarında görülmektedir. DSM, kişilik bozukluklarını üç ana grupta sınıflandır­mıştır. Bunlardan A ve B kümeleri daha çok sınırda kişilik örgütlenmesi gösterirken, C kümesi daha çok nevrotik örgütlenme gösteren bireyleri içerir. DSM’ye Göre A, B ve C Kümeleri kişilik bozukluğu türleri A Kümesi B Kümesi C Kümesi Paranoid kişilik bozuklukları Antisosyal kişilik bozukluğu Çekingen Kişilik bozukluğu Şizoid kişilik bozukluğu Sınırda Borderline KB Bağımlı KB Şizotipal kişilik bozukluğu Histrionik KB Obsesif Kompülsif KB Narsisistik KB Paranoid kişilik bozukluğu nedir? Temel özelliği, başkalarının davranışlarını kötü niyetli olarak yorumlayıp, sürekli bir güvensizlik ve kuşkuculuk içinde olmalarıdır. Yaygınlığı; genel toplumda %0,5-2,5 arasında, yataklı psikiyatri kurumlarında % 10-30 arasında ve ayaktan psikiyatrik tedavi kurumlarında % 2-10 arasında olduğu bildirilmiştir. Paranoid kişilik bozukluğunun belirtileri ve özellikleri 1. Yeterli bir temele dayanmaksızın, başkalarının kendi­lerini sömürdüğünden, aldattığından ya da kendileri­ne zarar verdiğinden kuşkulanırlar. Yeni tanıştıkları kimselere güvenmez, uzun süre on­ları gözlemlerler, bir aldatılmayla karşı karşıya gelme­mek için son derece ihtiyatlı davranırlar. İnsanlarla ilişkilerine hiç güvenmeyerek ve kuşku ile başlarlar, zamanla belli bir oranda güven duysalar bile kimse­ye tam olarak güvenmez, küçük bir olaydan birine olan güvenlerini kaybederler. Dolayısıyla da hiçbir zaman gerçek bir dost edinemezler. Eşlerinin ya da çocuklarının davranışlarından bile, onların kendisini aldattıkları ya da yalan söylediklerine dair sonuçlar çıkarabilirler. 2. Dostlarının ya da iş arkadaşlarının kendisine olan bağ­lılığı ve güvenirliliği üzerine yersiz kuşkuları vardır. Uzun zamandır tanıyor ve arkadaşlık ediyor olsalar bile, kimseye tam olarak güvenemezler. Arkadaşlarının arkasından konuşup konuşmadıkları, kendisine karşı iyi davransalar bile, içlerinde kendilerine karşı kötü bir niyetlerinin olup olmadığını sorgularlar. Mesela bir doğum gününe çağrıldıklarında hatta ısrar edildiğinde bile, belki de sadece usulen çağırmışlardır ve gerçek­ten istemiyorlardır gibi değerlendirebilirler. Depresyon nedir? Neden olur? Belirtileri, türleri ve tedavisi 3. Söylediklerinin kendisine karşı kötü niyetle kullanı­lacağından yersiz yere korktuklarından ötürü başka­larına sır vermek istemezler. Özel yaşamlarına ait bilgileri yakın arkadaşlarından bile gizlerler. Uzun süredir arkadaşlık ettikleri biri­ne, mesela, bir kardeşlerinin psikiyatra gittiğini veya babasının alkol kullandığını ya da anne babasının ayrılmış olduğu gibi ileride aleyhine kullanılabilece­ğini varsaydığı şeyleri söylemezler. Kendi hakkında vereceği bilgilerin ileride aleyhlerine kullanılacağın­dan kuşkulanırlar. Bu kişiler psikiyatra geldiklerinde de, haklarında tutulan kartların ve dosyaların ne ka­dar güvenle saklandığı, bunlara başkalarının ulaşıp ulaşamayacağı ya da ileride bu bilgilerin karşısına çıkarılıp çıkarılmayacağı konusunda rahat edemez­ler. Dolayısıyla, terapistlerine bile güvenmez, bazen küçük olaylardan güvenlerini yitirip, tedaviyi yarım bırakabilirler. 4. Sıradan sözlerden ya da olaylardan aşağılandıkları ya da gözdağı verildiği biçiminde anlamlar çıkarırlar. Hezeyan düzeyinde olmamakla birlikte, kendileriyle hiçbir ilgisi olmayan olaylardan, kendileriyle alay edildiği ya da tehdit edildiklerine dair anlamlar çı­karırlar. Referans fikri olarak adlandırılan bu belirti, başkalarını sıklıkla yanlış anlamalarına, olaylardan gerçek olmayan sonuçlar çıkarmalarına neden olur. 5. Sürekli kin beslerler, onur kırıcı davranışları, haksız­lıkları ya da görmezlikten gelinmeyi bağışlamazlar. Özellikle çoğu, çeşitli referans fikirlerine bağlı olsa da, insanların kendilerine karşı gösterdikleri ya da kendilerinin öyle sandığı onur kırıcı davranışları unutmazlar. Bir sabah, fark etmediği için selam ver­meyen birini akıllarının bir köşesine yazar ve bunlara tepki göstermeden kin beslerler ama bazen de ani tepkiler gösterebilirler. 6. Başkalarınca anlaşılır olmayan bir biçimde, karak­terine ya da itibarına saldırıldığı yargısına varır ve öfkeyle ya da karşı saldırı ile birden tepki verirler. Tanımadığı kişilere “ne bakıyorsun?” diye bağıran kimseler çoğunlukla bir referans fikrinin etkisiyle kendisiyle alay edildiğini sanan birileridir. 7. Haksız yere eş veya sevgililerinin sadakatinden kuş­kulanırlar. Sürekli onların kendisini aldattığından, başkalarıyla ilgilendiklerinden şüphelenirler. Geç açılan ya da kapalı bir telefonu hemen aldatılıyor olabileceklerinin kanıtı olarak yorumlar, eşleri ya da sevgilileri biraz geç kalsa, başka biriyle zaman geçiri­yor olabileceklerine yorumlarlar. Şizoid kişilik bozukluğu nedir? Temel özelliği, sosyal ilişkilere, yakınlık kurmaya isteksiz olma ve duygulanım kısıtlılığıdır. Asosyaldirler. Görül­me sıklığı ile ilgili araştırmalar yeterli bir kanaat oluştur­maktan uzaktır. Çünkü, saha araştırmalarına katılmak istemeyecekleri gibi klinik başvuruları da çok azdır. Şizoid kişilik bozukluğunun belirtileri ve özellikleri 1. Ailenin bir parçası olmadığı gibi, ne yakın ilişkilere gir­mek ister, ne de yakın ilişkilere girmekten zevk alırlar. Aile içinde kendilerini diğerlerinden uzak hisseder ve aile içi sosyalleşmeye katılmazlar. Evdeki zamanlarını genellikle tek başlarına, odalarında geçirmeyi yeğler­ler. İnsanlarla tanışmak ve yakınlaşmak konusunda isteksizdirler. Eve gelip gidenle ilgilenmez, misafirle­rin yanına çıkmak istemezler. Ailenin topluca yaptığı etkinliklerden, ziyaretlerden uzak dururlar. 2. Hemen her zaman tek bir etkinlikte bulunmayı tercih ederler. İlgi duydukları alanlar genellikle insan ilişkisi gerek­tirmeyen ve çoğunlukla felsefe, matematik, bilgisayar programlama gibi, soyut konulardır. Şizoidlerin bir­çoğu bilgisayar programcılığı, felsefe, matematik gibi, daha çok kendi başına yapılan alanlarda çalışırlar. An­cak, ilgi duydukları şeylere karşı da büyük bir tutkuları olmaz, adeta insanlardan uzaklaşmak için rakamların veya düşüncelerin dünyasını tercih ederler. 3. Başka biriyle cinsel deneyim yaşamaya kaşı ilgisi var­sa bile çok azdır. Cinsel arzu duymalarında bir sorun olmamasına karşın, insanlarla tanışmak ve yakınlaşmak konusun­daki isteksizlikleri, bir cinsel eş bulma uğraşılarını da, onlar için zahmetli bir şeye dönüştürür. Biriyle tanışma, bir süre flört etme, yemeğe çıkma, sinemaya gitme gibi şeyler, kendilerine zahmetli geldiğinden böyle zahmetlere katlanmaktansa, cinsel ilişki kur­maktan da vazgeçerler. Ayrıca başka bir insanın ve bir ilişkinin sorumluluğunu almak istemezler. Ancak böylesi zahmetli uğraşılar ve duygusal yakınlık ge­rektirmeksizin bir cinsel ilişki fırsatı olursa ve karşı taraf sorumluluk talebinde bulunmuyorsa, çok fazla seçici olmaksızın cinsel ilişki kurabilirler. 4. Alsa bile çok az etkinlikten zevk alırlar. Başkalarının ısrarıyla bazı etkinliklere katılsalar bile çok keyif al­mazlar. Bir yılbaşı akşamında ya da doğum günü partisinde herkes eğlenirken şizoidler keyif almazlar. Anlatılan fıkralara, yapılan esprilere ya da oynan bir oyuna iç­tenlikle katılmazlar. 5. Birinci derece akrabaları dışında yakın arkadaşları ve sırdaşları yoktur. Aile üyeleri ile çok yakın olmadıkları gibi, yakın arka­daşları ve dostları olmaz. Sosyal aktivitelere katılmaz, okul ya da iş yerinde arkadaş edinmezler. 6. Başkalarının övgü ve eleştirilerine karşı ilgisizdirler. Haklarında söylenen iyi ya da kötü şeylere karşı ilgi­sizdirler. Övgüleri de, eleştirileri de benzer bir kayıt­sızlıkla karşılarlar. 7. Duygusal soğukluk, kopukluk ya da tek düze bir duygulanım gösterirler. Çok güldükleri, neşelendikleri ya da çok üzgün veya kızgın oldukları görülmez. Şiddetli duygusal tepkiler göstermezler. Birçok olaya karşı ilgisiz gibidirler. Ko­nuşurken ya da insanlarla bir aradayken de, güçlü bir duygusal tepki göstermezler. Her zaman tek düze ve yüzeysel bir duygulanımları vardır. Şizotipal kişilik bozukluğu nedir? Temel özelliği, yakın ilişkilerde birdenbire rahatsızlık duyma ve yakın ilişkilere girebilme becerisinde azalma ile belirli, toplumsal ve kişiler arası yetersizliklerin yanı sıra, bilişsel ya da algısal çarpıklıkların ve alışılagelenin dışında davranışlardır. Genel popülasyonda görülme sıklığı %3’tür. Şizotipal kişilik bozukluğunun belirtileri ve özellikleri 1. Referans fikirleri vardır. Kendisiyle hiç ilgisi olmayan olaylardan kendisiyle ilgili anlamlar çıkarır. Çeşitli iddialarını, bu tür yorumlarla desteklerler. Diyelim, cinlerin kendisiyle temas halinde olduğu iddiasında iseler, tanımadığı bir insan kendisine baktığında, bunu cinlerin yaptırmış olabileceğini dü­şünürler. Rakamlardan, harflerden anlamlar çıkarır, bunları kendileri ile ya da inandıkları şeylerle ilgili delillermiş gibi yorumlarlar. 2. Davranışları etkileyen ve kültürel değerlerle uyumlu olmayan, acayip inanışları ya da büyüsel düşünceleri vardır. Telepati, altıncı his, büyü, nazar gibi birçok batıl inanca sahiptirler. Bazısı, çeşitli olayları uzaylıların, dünya ile iletişim halinde olduğu biçiminde yorum­lar. Fallara, burçlara inanır, yaşamlarını bunlara göre yönlendirirler. Şizotipallerin zeki ve becerikli olanla­rı genellikle, medyumluk, tarotçuluk, falcılık ya da UFO dernekleri gibi işlerle uğraşırken; entelektüel kapasitesi sınırlı olanları ise genellikle bunların pe­şinde dolaşır. Fal baktırmadan karar alamayan ya da yaşamında bir değişiklik yapmayıp falcılardan, büyü­cülerden medet uman insanların çoğu şizotipal kişi­lik bozukluğu vakalarıdır. Dünyayı ve olayları hep gerçek dışı varlıkların etkileriyle açıklar ve bunlara ilişkin önlemler alırlar. 3. Olağan dışı algısal yaşantıları, bunlar arasında da be­densel ilüzyonları vardır. Halüsinasyona yakın, algı bozuklukları gösterirler. Bir varlığın kendisini izlediği, ölmüş annesinin ru­hunu hissettiği, yüzünün değişmekte olduğu gibi, algı bozuklukları gösterirler. Olayları yanlış yorum­lamaları yanında, bu algı bozuklukları da inandıkları şeylerin gerçek olduğuna dair inançlarını kuvvetlen­dirir. Psikotik bir hezeyan boyutunda olmasa bile, bu inanışların aksine ikna edilmeleri oldukça zordur. Çünkü hemen her şeyi, bu gerçek dışı düşünceleri­nin kanıtları olarak yorumlarlar. 4. Acayip düşünüş biçimi ve konuşma gösterirler çev­resel, mecazi, aşırı ayrıntılı, basmakalıp. Çevresel konuşma, sorulara yanıt vermeyip çok uzaktan bağlantılı başka bir şey konuşmaktır. Mecazi konuşma, sorulan sorulara doğrudan yanıt verme­yip, bir hikmet, gizli bir anlam içeriyormuş izlenimi uyandıran, dolaylı konuşmalara denir. Aşırı ayrıntılı konuşma, konunun esasını anlatmayıp, konuşma boyunca bir sürü ayrıntı içinde dağılan bir konuşma biçimidir. Basmakalıp konuşmada ise, hasta sorulara kişisel fikrini söylemek yerine genel geçer basmaka­lıp fikirlerle yanıt verir. Bu tür konuşma, gerçeklerle yüzleşmeme ve inkarı pekiştirmeye hizmet eder. Bir süre sonra, karşısındaki bu konuşma biçiminden yo­rulur ve dinlememeye başlar. Böylelikle, aslında açık­ça ifade etmediği düşüncelerinin, kabul gördüğünü düşünmeye başlarlar. 5. Kuşkuculukları ya da paranoid düşünceleri vardır. Şizotipaller, paranoid kişilik bozukluğu vakalarının kimi özelliklerini de gösterirler. En az bir paranoid kişilik bozukluğu özelliği göstermelerine sık rastla­nır. 6. Uygunsuz ya da kısıtlı duygulanımları vardır. Duygulanımlarında kısıtlılık ve yüzeysellik dikka­ti çeker. Zaman zaman da gülünmeyecek bir şeye gülme, gülünecek bir şeye ağlama, durduk yerde öf­ kelenme gibi, durumla uygun olmayan duygulanım gösterirler. İsmini sorduğunuzda gülme krizine ya­kalanabilir ya da masum bir soruya aniden hiddetle yanıt verebilirler. 7. Acayip, alışılmışın dışında ya da çok kendine özel davranış ya da görünüme sahiptirler. Kılık kıyafetleri, saçları, dış görünüşleri alışılmışın dışında özellikler gösterir. İnsanlar kendilerini nasıl algılıyorlarsa ya da nasıl algılanmak istiyorlarsa, ona göre bir dış görünüm benimserler. Bir insanın dış gö­rünüşüne baktığımızda, nasıl bir sosyo-kültürel gru­ba ait olduğunu, kendisini nasıl algıladığını az çok kestirebiliriz. Dindar biri, iş adamı, metalci, modern genç bir kız, kenar mahallelerden biri gibi tahminler yapabiliriz. Şizotipaller bu bakımdan bir şeye ben­zemezlikleri ile dikkat çekerler. Diyelim, bir yandan dindar biri gibi konuşur, sürekli dinden, Kur’an’dan bahseder, ama öte yandan, jöleli uzun saçları, kolye­leri vardır. Bazen de gizemli, mistik bir hava veren, alışılmadık özel kıyafetler diktirirler. Yaz günü palto, kış günü gömlekle dolaşabilirler. Bazen de, üste kla­sik bir kıyafet, alta şalvar ya da eşofmanımsı bir şey gibi tuhaf eşlemeler yaparlar. 8. Birinci derecede akrabalar dışında yakın arkadaşları ya da sırdaşları yoktur. Bu şizoidlerde de görülen bir özelliktir. Ancak şizo-idler başkalarıyla bir aradayken yoğun bir sıkıntı ve huzursuzluk hissetmezler, daha çok aldırmazlık duy­guları ön plandadır. Oysa şizotipaller yakınlıktan bir süre sonra huzursuz olurlar. 9. Yakından tanımakla azalmayan, aşırı toplumsal ank-siyete; kendisi hakkında olumsuz yargılardan çok, paranoid korkular bu bozukluğa eşlik etme eğilimi taşır. Sosyal ortamlarda, başkalarından tehdit ya da tehlike geleceğine ilişkin korkuları dolayısıyla, rahatsız ve te­dirgin olurlar. Sürekli birilerinden sözel ya da fiziksel saldırı geleceği ihtimaline karşı tetikte dururlar, rahat ve doğal olamazlar. Bunlardan dolayı, kalabalık, sos­yal faaliyetlerden mümkün olduğunca kaçınırlar. Antisosyal kişilik bozukluğu nedir? 15 yaşından beri devam eden bir biçimde, başkalarının haklarını saymama ve başkalarının haklarına tecavüz etme davranışları gösterirler. Genel popülasyonda erkek­lerde %3, kadınlarda %1 oranında görülür. Antisosyal kişilik bozukluğunun belirtileri ve özelliği 1. Tutuklanmaları için zemin hazırlayan eylemlerde tekrar tekrar bulunur, yasalara ve toplumsal davranış biçimlerine ayak uyduramaz ve saygı göstermezler. Sıklıkla suç işler ve tutuklanırlar. Hırsızlık, yan kesi-cilik, tetikçilik, çek-senet tahsilatı, haraç alma, gasp, uyuşturucu ticareti, çıkar amaçlı çete kurma gibi suç­ları tekrar tekrar işleyen kişilerin önemli bir bölümü, antisosyallerdir. Ancak daha zeki ve yetenekli kimi antisosyaller böyle adi suçlar yerine, daha nitelikli suçlar işleyebilir, hatta kimi zaman ceza almamayı da başarabilirler. Politikacılar, kamu görevlileri, banka hortumlayanlar arasında da antisosyaller olabilmek­tedir. 2. Sürekli yalan söyleme, takma isimler kullanma ya da kişisel çıkarı, zevki için başkalarını aldatma ile belirli dürüst olmayan tutumlar gösterirler. İnsanları kandırmaktan ve işletmekten zevk alırlar. Eğlenmek için yalan söylerler, uydurma hikayeler, anılar anlatırlar. Takma isimler kullanır ya da ken­dilerini başka biri gibi tanıtırlar. Yalan söylemek konusunda mahirdirler, çok kolay ve hiç utanmak-sızın rahatlıkla yalan söyleyebilirler. Yalanları ortaya çıktığında da sıkılmaz ya da mahcubiyet duymazlar. Başka yalanlarla, yalanlarını gizlemeye çalışır ya da yalanlarını gerekçelendirmeye çalışırlar. 3. Dürtüsel olurlar ve gelecek için tasarılar yapmazlar. Canlarının istediğini, istedikleri zaman yapmak ister­ler. Güçlü ve nüfuzlu olmak ya da intikam dışında, uzun vadeli amaçları olmaz. İdealleri yoktur. Anlık hevesler peşinde koşmaktan, kendileri için zararlı olsa da, içlerinden geleni yapmaktan geri duramazlar. 4. Yineleyen kavga, dövüşler ya da saldırılarla belirli olmak üzere, sinirlilik ve saldırganlık gösterirler. Çok kolay sinirlenir ve çabuk kavga başlatırlar. Özel­likle, küçük görülme ya da istediklerini elde edeme­me, kontrolden çıkmalarına neden olabilir. Trafikte ya da sokakta küçük bir olaydan, tanımadığı birlerini yaralayan ya da öldürenlerin çoğu antisosyallerdir. 5. Kendisinin ya da başkalarının güvenliği konusunda umursamazlık gösterirler. Tehlikeli araba kullanmaktan ya da tehlikeli sonuçlar doğurabilecek başka faaliyetlerde bulunmaktan çe­kinmezler. 6. Bir işi sürekli götürememe ya da mali yükümlülük­lerini tekrar tekrar yerine getirmeme ile belirli olmak üzere, sürekli bir sorumsuzluk gösterirler. Borç alır ödemezler, taksitle alışveriş yapar, taksitleri ödemezler; kiralarını, elektrik paralarını, faturala­rını ödemezler. Sosyal rollerini yerine getirmezler. Çocukları ve eşleriyle ilgilenmez, onların bakımını ihmal ederler. Çocuğu hasta olduğu halde doktora götürmeyip, elindeki parayı içkiye, kumara harca­yabilirler. Hemen her konuda, öncelikle kendilerini düşünür, yakınları da olsa, başkalarının sorunlarına karşı duyarlılık gösteremezler. İnsanlardan yardım ve ilgi bekler, ama kimseye yardım etmezler. 7. Başkasına zarar vermiş, kötü davranmış ya da başka­sından bir şey çalmış olmasına karşın, ilgisiz olma ya da yaptıklarına kendince mantıklı açıklamalar getir­me ile belirli olmak üzere, vicdan azabı çekmezler. Yaptıkları hiçbir kötülük için vicdan azabı çekmez, her durumda kendilerini haklı görmeyi başarırlar. Araba çalarken yakalanan biri, öfkeyle kapıyı kilitle­mediği için, asıl suçlunun, arabanın sahibi olduğunu söylemekteydi. Sınırda kişilik bozukluğu nedir? Temel özellikleri, insanlar arası ilişkilerde, kimlik duygu­sunda ve duygulanımda tutarsızlıklar ile itkilerini kontrol etmekte zorluk çekmeleridir. Toplumda görülme sıklığı %2-3 iken psikiyatri kliniklerindeki kişilik bozukluğu vakalarının %30-60’ını oluştururlar. Kadınlarda, erkek­lerden 3 kat daha fazla görülür. Sınırda kişilik bozukluğunun belirtileri ve özellikleri 1. Gerçek ya da hayali bir terk edilmekten kaçınmak için çılgınca çabalar gösterirler. Terk edilme korkusu içinde yaşarlar. Sevgili veya eşlerinin ya da yakın arkadaşlarının kendilerini terk edeceğinden korkarlar ve terk edilmemek için, inti­har tehditleri ya da girişimleri de dahil olmak üzere, çılgınca çabalar gösterirler. Suçluluk uyandırmak, duygu sömürüsü yapmak ya da borçlu bırakmak gibi yollarla insanları kontrol altında tutmaya çalışırlar. 2. Gözünde aşırı büyütme ve yerin dibine sokma uçları arasında gidip gelen, gergin ve tutarsız kişiler arası ilişkilere sahiptirler. Kendilerine iyi ve yakın davranan insanları çok ça­buk yüceltir, çok çabuk yakınlaşırlar, ancak bir hayal kırıklığını takiben de çok uzaklaşır ve öfke duyarlar. Bazen bir ayrılma ya da öfke dönemini, yeniden aynı kişiyi yüceltme alabilirse de, genellikle çabuk uzaklaşma eğilimleri yüzünden sık arkadaş ve sevgili değiştirirler. 3. Kimlik karmaşası olarak tanımlanan belirgin olarak ve sürekli bir biçimde tutarsız benlik algısı ya da ken­dilik duyumu vardır. Nasıl biri oldukları, nelerden hoşlandıkları, neleri önemsedikleri, gelecekle ilgili tasarıları, nasıl kişilerle arkadaş olmak istedikleri, nasıl yaşamak istedikleri konularındaki duygu ve düşünceleri sık ve kolaylıkla değişir. Çok kısa zamanlarda bir biriyle zıt arzu, is­tek, inanç ve düşüncelere sahip olabilirler. 4. Kendine zarar verme olasılığı yüksek, en az iki alan­da, dürtüsellik örn. para harcama, cinsellik, madde kötüye kullanımı, pervasızca araba kullanmak, tıkı-nırcasına yemek yemek gösterirler. Hızlı araba kullanma, rastgele ve ödeme zorluğu çekecekleri halde alışveriş yapma, rastgele, riskli ola­bilecek cinsel ilişkiler kurma, yemek yeme ya da içki içmeyi denetleyememe, kumar oynama, alkol veya madde kullanma gibi, çeşitli alanlarda denetimsiz, dürtüsel davranışlar gösterirler. 5. Yineleyen, intiharla ilgili davranışlar, girişimler, göz korkutmalar ya da kendine kıyım davranışı gösterir­ler. Jiletle kollarını, göğsünü kesmek, üzerinde sigara söndürmek gibi çeşitli yollarla kendilerine fiziksel zararlar verirler. Bu davranışlar çoğunlukla yoğun can sıkıntısı, şiddetlenen ve baş edilemeyen boşluk duygusuna karşı yapılır. Öte yandan, başkalarının istediği gibi davranmasını sağlamak, ya da kendisini üzmüş oldukları için cezalandırmak amacıyla da ken­dine zarar verme, intihar etmekle tehdit etme ya da intihar girişiminde bulunma, sık görülür. 6. Duygudurumda belirgin bir tepkiselliğin olmasına bağlı, duygulanımda kararsızlık afektif instabilite vardır. Küçük olaylara bağlı olarak duygulanımları dramatik değişimler gösterir. Aniden büyük bir çöküntüye, yo­ğun bir sıkıntıya girebilir ya da öfkeye kapılabilirler. Çoğunlukla duygularını iyi tanımlayamaz ve kendi­lerini neyin böyle hissettirdiğinin farkında olmazlar. Sıklıkla öfke ve sıkıntıyı bir arada yaşarlar ve böylesi durumlarda kendilerine veya başkalarına zarar verici davranışlar gösterirler. 7. Kendilerini sürekli olarak boşlukta hissederler. Kimlik bütünlüğünün, uzun süreli amaçların olma­masına bağlı bu durum, özellikle kendilerini iyi his­settirebilecek kişi ve ortamların yokluğunda belirgin hale gelir. 8. Uygunsuz, yoğun öfke duyarlar ya da öfkelerini kon­trol altında tutamazlar. Başka dürtülerini olduğu gibi, öfkelerini de kontrol etmekte güçlük çekerler. Öfke ile kaplanmış ego yı­kıcı, zarar verici davranışları kontrol edip, engelleye­mez. 9. Stresle ilişkili, gelip geçici paranoid düşünce ya da ağır disosiyatif belirtiler gösterirler. Özellikle terk edilme, nesne kaybı ya da dışlandıkla­rını hissettikleri durumlarda stresle ortaya çıkan, ge­nellikle kendisine kötülük yapılacağı ya da düşmanlık yapıldığına ilişkin sanrılar ile disosiyatif belirtiler söz konusu olabilir. Bu belirtiler, nedenin anlaşılmasının sağlanması ya da kısa süreli, düşük doz ilaç uygula­masıyla düzelir. Histriyonik Kişilik Bozukluğu nedir? Histriyonik kişilik bozukluğunun temel özelliği, bu ki­şilerin hemen her alanda aşırı duygusallık ve ilgilenilme arayışı içinde olmalarıdır. Genel popülasyonda görülme sıklığı %2-3, psikiyatri kliniklerinde ise %10-15’tir. Histriyonik Kişilik Bozukluğunun belirtileri ve özellikleri 1. İlgi odağı olmadıkları durumlarda rahatsız olurlar. Sürekli ilgiyi üzerlerine çekmek isterler. İlgisizliğe ta­hammül edemediklerinden, ilgiyi üzerlerine çekmek için her yolu kullanırlar. Tanıdıklarının olduğu or­tamlarda, sürekli konuşarak, bir şeyler anlatarak bunu yapmaya çalışırlar, ama mesela, otobüs, vapur gibi yerlerde bu imkanı bulamadıkları zaman, bir şekilde gürültü çıkararak ya da yanlarındaki kişiyle yüksek sesle konuşarak, kahkahalar atarak herkesin kendisine bakmasını sağlamaya çalışırlar. İlgisiz kalamadıkların­dan, tanımadıkları insanlarla tanışıp, onun kendisiyle ilgilenmesinin bir yolunu bulmaya çalışırlar. 2. Başkalarıyla olan etkileşimleri çoğu zaman uygunsuz biçimde cinsel yönden ayartıcı ya da baştan çıkarıcı davranışlarla belirlidir. Sürekli birileriyle flört ederler. İlgi çekmek ve başka­larının kendisiyle ilgilenmesini sağlamanın en kolay yollarından biri olduğu için, seçicilik ya da beğenip beğenmediklerine aldırmaksızın, hemen herkesle flört ederler. Histriyonik kişilik bozukluğu vakala­rının tedavi başvuruları genellikle evlilik ya da iliş­kilerindeki bu özelliklerinden kaynaklanan sorunlar dolayısıyla olur. Mesela, evli ya da ciddi bir ilişkisi olmasına karşın, eşi ya da sevgilisi yanında olmadığı zaman birinin kendisiyle ilgilenmesini sağlamak için, kısa süreli ve rastgele ilişki kurarlar. Hatta rastgele cinsel ilişkiye geçerler. Bu herkesle flört etme ve cinsel yakınlık kurma davranışlarının, cinsel arzuları ile bir ilgisi yoktur. Çoğunda, uyarılma ve orgazm sorunları başta olmak üzere, cinsel işlev bozukluğu görülür. Cinsel yakınlık, onlar için sadece, ilgi ve şefkat görme gereksinimleri için ödedikleri bir bedeldir. 3. Hızlı değişen ve yüzeysel kalan duygular sergilerler. Duyguları çok kolay değişir. Gülerken ağlayabilir ya da ağlarken gülmeye başlayabilirler. 4. İlgiyi üzerine çekmek için sürekli olarak fiziksel gö­rünümlerini kullanırlar. Renkli, dikkati çeken, dekoltesi ya da yırtmacı çok açık kıyafetler giyerler. Her zaman bakımlı olmaya özen gösterir, saçları hep yapılmış dolaşırlar, büyük parlak aksesuarlar takar, renkli dikkat çeken mak­yajlar yaparlar. Günün önemli bir bölümünü fiziksel görünümleri ve bakımları ile ilgili olarak geçirirler. 5. Aşırı bir düzeyde, başkalarını etkilemeye yönelik ve ayrıntıdan yoksun bir konuşma biçimleri vardır. Başkalarına bir şey sorduklarında bile kendileriyle ilgili bir şey anlatmaya giriş yapıyorlardır. Konuşma­larındaki yüzeysellik ve içerik fakirliği, dikkati çeker. Anlattıkları şeyler bilgi içermekten çok, ilgi çekmeye yöneliktir. Şuh, buğulu bir sesle yüzeysel şeylerden ve ehemmiyetsiz olaylardan nasıl etkilendiklerini an­latırlar. Derinliğine bir bakışları olmadığı için, şeyler ya da olaylarla ilgili olarak ya “çok kötü” ya da “mü­kemmel ve şahane” biçiminde yorumlar yaparlar. 6. Gösteriş yapar, yapmacık davranır ve duygularını aşırı bir abartma ile gösterirler. Küçük olaylara bile aşırı abartılı duygusal tepkiler verirler. Beş dakika önce görüştüğü birine yeniden rastladığında, kırk yıldır görmüyormuş gibi davrana­bilir ya da küçük bir sorununu anlatan birine, kanser olduğunu haber vermiş gibi tepki gösterebilirler. An­cak bu aşırı tepkileri, daha önce anlatıldığı gibi çok kısa sürelidir ve hemen geçer. 7. Telkine yatkındırlar, başkalarından ya da olaylardan kolay etkilenirler. Kim nereye çekerse o tarafa gidebilirler. Herhangi bir şey alacakları zaman birçok kişinin fikrini sorar ve herkes başka bir şey dediği zaman da ne yapacakları­nı şaşırırlar, çünkü herkesin dediğini yapmak isterler. Aslında bu şekilde danışma gereksinimi duymaları, ne istediklerine karar verememiş olmalarından çok, insanlarla ilişki içinde olmayı ve onların ilgisini üzeri­ne çekme amacına yöneliktir. Dolayısıyla da, onların beğeni ve ilgisinin sürememe endişesi ile de, her fikir söyleyenin dediğini yaparak onları memnun etmek isterler. 8. İlişkilerinin olduğundan daha yakın olması gerektiği­ni düşünürler. İlişkilerindeki yakınlık ve ilgiden hiçbir zaman tatmin olmazlar, hep daha çok ilgi ve yakınlık gereksinimi içinde açlık çekerler. Narsisistik kişilik bozukluğu nedir? Temel özelliği, davranış veya fantezide büyüklenmecilik, kendisine hayranlık duyulması ihtiyacı ve başkalarının duygularını anlamaktaki yetersizliktir. Genel popülas-yonda görülme sıklığı %2-6’dır. Narsisistiklerin genellikle kendilerini fazla seven ve ken­dilerine fazla güvenen kişiler olduğu zannedilir. Oysa, gerçek durum bunun tam tersidir. Narsisistik, bir şey yapmaksızın kendini sevemediği ve kendisine saygı du­yamadığı için, kendisini sevebilmek ve saygı duyabilmek adına, durmadan bir şeyler yapma ihtiyacı duyar. Mental aktivite, kendilik tasarımının yapısal bütün­lüğünü, zamandaki sürekliliğini ve olumlu duygusal renklenmesini ayakta tutmaya yönelik olduğu ölçüde narsisistiktir. Özetle, kendilik saygısını kazanmaya ve sürdürmeye yönelik etkinlikleri, narsisistik olarak nite­leriz. Bu tür etkinliklere duyulan ihtiyacın zorunluluğu ve sıklığı oranında da, narsisistik patolojinin ağırlığından söz edebiliriz. Narsisistik kişilik bozukluğunun belirtileri ve özellikleri 1. Kendilerinin çok önemli olduğu duygusunu taşırlar örneğin; başarılarını ve yeteneklerini abartır, yeterli bir başarı göstermeksizin üstün biri olarak bilinmeyi beklerler. Nemli ve özel biri olduklarına kendilerini inandıra-bilmek için, başkalarının da öyle düşünmesini sağ­lamaya çalışırlar. İlk randevusuna gelen bir hastam, kapıdan girer girmez “iki tane Porsche’um var.” de­mişti. Bir şey söylememe fırsat vermeden, tanınmış bir mankenin ismini vererek “iki sene çıktım” dedi. Daha sonra, ne kadar değerli bir kılıç koleksiyonu olduğundan, hangi tanınmış kimselerle arkadaşlık ettiğinden bahsetti. Oysa daha, ne kimliğine ilişkin, ne de niçin geldiğine ilişkin, hiçbir şey söylememişti. Neden sonra, niçin geldiğini sordum, üzerinde dur­maya değmeyecek bir edayla, “başım ağrıyor sadece” dedi. Bir üniversitede master öğrencisi olmasına karşın, ne iş yaptığını sorduğumda, öğretim üyesi ol­duğunu söyledi. Tüm çabası ve yaptıkları, kendisini önemsemem içindi. Bana ne kadar önemli bir insan olduğunu anlatmaya çalışıyordu. Karşısındakini ne kadar etkileyebilirse, kendisini de değersiz biri olma­dığına inandırabilir. 2. Sınırsız başarı, güç, zeka, güzellik ya da kusursuz sevgi düşlemleri üzerine kafa yorarlar. Başkalarını etkileyerek kendilerini değerli hissetme çabaları, insanların yokluğunda, yerini fantezilere bırakır. Dışarıdan gelecek olumlu yansımalar yoksa, bunun yerini hayaller alır. Bütün insanları etkileye­cek, herkesin hayranlığını kazanacak ve çok tanın­mış, tapılan bir insan olmalarını sağlayacak şeyler yaptıkları, çeşitli hayaller kurarlar. Kendilerini Nobel ödülü almış, konuşma yaparken, dünyanın en zeki, en yakışıklı insanı seçilmiş, bütün dünyayı kurtaracak bir kahramanlığı gerçekleştirmiş olarak hayal ederler. Bu hayallere, gerçekmiş gibi inanır ve kendilerini de­ğersiz hissetmekten kurtulurlar. 3. Özel ve eşi bulunmaz biri olduklarına ve ancak başka özel ya da toplumsal durumu üstün kişilerin ya da kurumların kendisini anlayabileceğine ya da ancak onlarla arkadaşlık etmesi gerektiğine inanırlar. 4. Çok beğenilmek isterler. Ancak başkalarının kendilerini beğendiklerini his­settiklerinde kendilerine saygı duyabildiklerinden dolayı, sürekli başkalarının beğenisini kazanmak için çabalarlar. Hiçbir şeyle gerçek anlamda ilgilenmez, daha çok beğenilebilmek için çok farklı etkinliklerle meşgul olurlar. Başkalarına göstermek için, her ko­nuda bilgi sahibi olmak isterler. 5. Hak kazandığı duygusu vardır Kendisinin, özellikle kayrılacak olduğu bir tedavi biçiminin uygulanacağı beklentileri ya da bu beklentilere göre uyum gösterme. Birileri işlerini daha kolay yollardan hallediyorken, kuyruklarda beklemek, özel muamele görmemek, kendilerini değersiz hissettirdiğinden, kayrılacakları bir yaklaşım ve tedavi beklerler. Özel ya da ayrıcalıklı davranılmasını sağlamak için çaba gösterirler, beklen­tileri karşılanmadığında da öfkelenir ya da kendisine özel muamele yapmayan kişileri aşağılarlar. 6. Kişiler arası ilişkileri kendi çıkarları için kullanır; kendi amaçlarına ulaşmak için başkalarının zayıf yanlarını kullanırlar. En başta kendisini iyi hissettirecek şekilde davranma­larını sağlamak olmak üzere, ilişkide bulundukları insanları kendi gereksinimleri ve amaçları doğrul­tusunda kullanırlar. İlişkide bulundukları insanlar, bu gereksinimleri karşılamamaya başlar veya onlara gereksinimi kalmazsa uzaklaşır, başka insanlar bu­lurlar. 7. Empati yapamazlar Başkalarının duygularını ve ge­reksinimlerini tanıyıp, tanımlama konusunda istek­sizdirler. İnsan ilişkilerindeki en büyük zorluklarından biri empati yapma yeteneklerinin olmayışıdır. Kişiler arası ilişkilerinde benmerkezci, kendilerine dönük ve başkalarını sömürücüdürler. En büyük, eşsiz olmala­rı ile başkalarının ilgisine, sevgisine ve hayranlığına bağımlılıkları, çelişkili bir görünüm verir. Eşsiz oldukları inancı, başkalarına yakınlaşabilme, onlarla özdeşleşebilme, onlarla eşduyum yapabilme yetilerini ketler. İlişkide bulundukları nesnelerde bir tür ulaşılmazlık hissini oluştururlar. Onların sorun­larıyla, dertleriyle, gereksinimleri ile ilgilenmezler. İlişkide bulundukları insanların sadece kendisine karşı ne hissettiğine ilişkin duyguları ile ilgilenirler. 8. Çoğu zaman başkalarını kıskanır ve başkalarının da kendisini kıskandığına inanırlar. Bilinçli ya da bilinçsiz haset, dikkati çekecek kadar ön plandadır. Başka birinin iyi ve başarılı olması, kendi yetersizlik duygularını tetiklediği için rahatsızlık ya­ratır. Biri hakkında iyi bir şey söylendiğinde kendisini huzursuz hissederler. Buradaki korku, geride kalma, unutulma ve önemini yitirme korkusudur. Acilen, övülen, takdir edilen kişilerin küçümsenmesi çaba­sına girişirler. Çeşitli fırsatlarla, söz konusu kişilerin açıklarını yakalamaya ve teşhir etmeye çabalarlar. 9. Küstah, kendini beğenmiş davranış ve tutumlar ser­giler. Kibir, uzaklık, soğukluk narsisistik yaralanmalara karşı bir savunma olarak, sık görülen bir durumdur. Başkalarından gelecek eleştirilere karşı bir savunma olarak, başkalarının fikirlerini önemsemediklerini baştan belli ederler. Eleştirilebilecekleri durumlarda kibirli ve uzak davranırlar. Çekingen kişilik bozukluğu nedir? Temel özellikleri, yetersizlik duyguları ve olumsuz değer­lendirilmeye aşırı duyarlılık ile sosyal ketlenmedir. Genel popülasyonda %0,5-1 arasında, psikiyatri kliniklerinde %10 oranında görülür. Çekingen kişilik bozukluğunun belirtileri ve özellikleri 1. Eleştirilecek, beğenilmeyecek ya da dışlanacak olma korkusuyla çok fazla kişiler arası ilişki gerektiren mesleki etkinliklerden kaçınırlar. İnsanlarla ilişki içinde olmalarını gerektirecek mes­leklerden veya pozisyonlardan kaçınırlar, daha çok insan ilişkisi gerektireceği için, mesleğinde yüksel­mekten bile kaçınabilirler. 2. Sevildiklerinden emin olmadıkça insanlarla ilişkiye girmek istemezler. Kendiliklerinden ilişki kuramaz ve girişimde bulun­mazlar. Başkalarından gelen yaklaşımlarda da, ger­çekten istendiklerinden ya da sevildiklerinden emin olmak isterler. Israr edilmedikçe bir davete katılmaz, ayrıca orada bulunacak herkesin kendisini isteyip istemediğini bilmek isterler. 3. Mahcup olacakları ya da alay konusu olacakları kor­kusuyla yakın ilişkilerde tutukluk gösterirler. İnsanlarla bir aradayken ya da yakın biriyle birlik­teyken bile, söyleyecekleri ya da davranışları küçüm­senme ya da alay konusu olabilir, beğenilmez diye, çekingen ve tutuk olurlar. Doğal ve kendiliğinden davranamaz her şeyin uygun karşılanıp karşılanma­yacağını hesap ederler. 4. Toplumsal durumlarda eleştirilecekleri ya da dışlana­cakları üzerine kafa yorarlar. Olası bir sosyal etkinliğe katılacakları zaman ya da böyle bir durum olmaksızın, insanlar arasında ne tür hatalar yapacakları, nasıl dışlanacakları ve istenmeye­ceklerine ilişkin hayaller kurarlar. 5. Yetersizlik duyguları yüzünden, yeni kişilerle aynı ortamda bulundukları durumlarda ketlenirler. Özellikle yeni tanıştığı kişilerin kendisini beğenme­yeceğinden ya da küçümseyeceğinden endişe ettikle­rinden, rahat ve doğal davranamazlar. 6. Kendilerini toplumsal yönden beceriksiz, kişisel ola­rak albenisi olmayan biri olarak ya da başkalarından aşağı görürler. Kendilerini beğenmez ve başkalarından aşağı görür­ler. Kendilerini sıkıcı, başkalarının arkadaşlık ya da yakınlık yapmak istemeyeceği biri olarak değerlen­dirirler. Bu yüzden insanlar arası ilişkilerde tutuk davranırlar ve zamanla da, çok önemsenmeyecekle­rine ilişkin kehanetlerinin gerçekleşmesini sağlamış olurlar. 7. Mahcup olabileceklerinden ötürü kişisel girişimlerde bulunmak ya da yeni etkinliklere katılmak istemez­ler. Nasılsa sonunda mahcup duruma düşecekleri en­dişeleri yüzünden, insanlarla tanışmak, toplumsal etkinliklere katılmak ve insanlarla birlikte olmak için bir çaba harcamazlar. Bağımlı kişilik bozukluğu nedir? Temel özelliği, uysal ve yapışkan davranışa ve ayrılma korkusuna yol açacak biçimde aşırı bir kendisine bakıl­ma gereksinmesinin olmasıdır. Ruh sağlığı kliniklerinde en sık karşılaşılan kişilik bozukluğudur. Ancak çoğun­lukla, bağımlı kişilik bozukluğu nedeniyle değil, başka birinci eksen sorunları için başvururlar. Bağımlı kişilik bozukluğuğunun belirtileri ve özellikleri 1. Başkalarından bol miktarda öğüt ve destek almazlar­sa gündelik kararlarını vermekte güçlük çekerler. Günlük olaylarda bile başkalarına danışma gerek­sinimi duyarlar. Şunu mu giysem bunu mu, oraya mı gitsem buraya mı gibi, herhangi bir ehemmiyeti olmayan konuları bile başkalarına sorarlar. Bağım­lıların sürekli danışma gereksinimi hissetmeleri, başkalarının ilgi ve desteğine ihtiyaç duymalarından kaynaklanır. Başkalarının ilgi ve desteğine ihtiyaç duyduklarında, kendi başlarına yapamıyorlarmış gibi düşünmek isterler. 2. Yaşamlarının çoğu önemli alanında sorumluluk al­mak için başkalarına gereksim duyarlar. Kendi hatalarıyla yüzleşmek ve hayatlarının sorum­luluklarını tek başlarına almak istemediklerinden, önemli kararlarına, hep başkalarını dahil etmek ister­ler. Üniversite tercihlerini, iş kararlarını, evlenme ya da boşanma kararlarını, nerede oturacaklarını, nasıl bir yaşam seçeceklerini başkalarına danışmadan ka­rar veremezler. 3. Desteğini yitireceği ya da kabul görmeyeceği korku­suyla, başkalarıyla aynı görüşü paylaşmadığını söyle­mekte zorluk çekerler. Kimseyle aralarının bozulma ihtimaline tahammül edemezler, herkesle iyi geçinme ve desteklerini yitir­meme arzusuyla, her şeye uyumlu davranır, bir şeye itiraz edemezler. Hayır diyemezler. Kendilerini sıkın­tıya sokacak olsa bile, başkalarının işlerine yardım ederler ya da paralarını verirler. 4. Doğru yapıp yapmadıklarına ya da yeteneklerine ilişkin korkularından ötürü, tasarıları başlatma ya da kendi başlarına iş yapma zorlukları vardır. Bir şeye başlamak ve inisiyatif gösterebilmek için başkalarından destek isterler. Bağımsızlık korkuları vardır. Bağımsızlığını ve bireyselliklerini kazandık­larında, başkalarının desteğini kaybedeceklerinden korktuklarından, bağımsızlık yönünde adım atmak konusunda çok dirençli davranırlar. 5. Başkalarının bakım ve desteğini sağlamak için, hoş olmayan şeyleri yapmayı isteyecek kadar, aşırıya gi­derler. İnsanların kendisinden memnuniyetini, dolayısıyla da desteğini sağlamak için, aşağılayıcı işleri bile üst­lenebilir, insanlara çeşitli hizmetler sunabilirler. 6. Kendilerine bakamayacaklarına ilişkin aşırı korkuları nedeniyle, tek başına kaldıklarında kendilerini rahat­sız ya da çaresiz hissederler. Aile üyelerini, anne, babalarını kaybettiğinde tek başına kalamayacağı ve hayatla başa çıkamayacağı konusunda sık sık korkulara düşerler. 7. Yakın bir ilişkileri sonlandığında, bakım ve destek kaynağı olarak derhal başka bir ilişki arayışı içine girerler. Bağımlı oldukları insanlara ne kadar düşkün ve onlarsız yapamıyor görünseler dahi, böyle bir ilişki sonlandığında yeniden bağlanacakları birini ararlar. 8. Kendi kendine bakma durumunda bırakılacağı kor­kuları üzerine, gerçekçi olmayan bir biçimde kafa yorarlar. Başkalarının ilgi ve desteğine ihtiyacı olduğunu düşünebilmek için, sürekli, hayatla tek başına başa çıkamayacağı duygusuna gereksinim duyarlar. Obsesif-kompulsif kişilik bozukluğu nedir? Temel özelliği, düzenlilik, mükemmeliyetçilik, zihinsel ve kişiler arası ilişkilerde kontrollü olmak üzerine aşırı kafa yormaktır. Bu uğraşları dolayısıyla, esnek ve açık olamazlar ve verimlilikleri önemli ölçüde azalır. Genel popülasyonda %1, psikiyatri kliniklerinde %3-10 ora­nında rastlanır. Obsesif-kompulsif kişilik bozukluğunun belirtileri ve özellikleri 1. Yapılan etkinliğin asıl amacını unutturacak derecede ayrıntılar, kurallar, listeler, sıralama, organize etme ya da program yapma ile uğraşıp dururlar. Bir işe başlamak için uzun bir zaman o işi nasıl, hangi sırayla yapacaklarını kurgular, işe başladıktan sonra da, işin asıl amacından uzak ayrıntılarla uğraşırlar. 2. İşin bitirilmesini zorlaştıran bir mükemmeliyetçilik gösterirler örneğin; kendisine özgü aşırı katı ölçütler karşılanmadığı için bir tasarıyı tamamlayamazlar. İşlerini bitiremez, ne kadar iyi yapsa da tatmin ola­maz, tekrar tekrar kontrol etme isteği duyarlar. Söz gelimi ödevlerini zamanında bitiremezler. Her zaman bir eksik bulur, araştırmaları gereken bir şeylerin ek­sik kaldığı duygusunu taşır ya da yazısını beğenmez, yeni bir kurguyla tekrar tekrar yeniden yazarlar. 3. Boş zamanlarını değerlendirme etkinliklerinden ve arkadaşlıklarından yoksun kalacak derecede kendi­lerini işe ya da üretkenliğe adarlar bu durum ekono­mik gereksinimleri ile açıklanamaz. İşkoliktirler. Eğlence, ya da boş zamanlarında iş, ders veya yapılması gereken bir görev dışında bir şeyle meşgul olduklarında, huzursuz olurlar. 4. Ahlak, doğruluk ya da değerler gibi konularda vic­danının sesini aşırı dinler ve esneklik göstermezler bu durum kültürel ya da dinsel özdeşim ile açıkla­namaz. Hem kendi, hem başkalarının davranışlarını sürekli ahlak ve doğruluk konusunda sorgularlar. Kurallara ya da değerlere uymadığını düşündüğü davranışlar­dan rahatsız olur, eleştirirler. Yollarda tanımadığı in­sanların kuyruğa girmemesi, toplu taşıma araçlarında yüksek sesle konuşması, trafik kurallarına uymaması gibi olaylar sinirlenmelerine ya da huzursuz olmala­rına yol açar. 5. Özel bir değeri olmasa bile eskimiş ya da değersiz şeyleri elden çıkaramazlar. Eski eşyalarını atamazlar. Bir gün lazım olur gerek­çesiyle ya da elinden bir şey çıkarmada zorlandığı için her şeylerini saklarlar. Sinema, konser biletleri, eski okul defterleri, işe yaramayan eski ders kitapları, eskimiş kıyafetler gibi birçok şeyi saklarlar. 6. Başkaları, tam olarak kendisinin yaptığı gibi yapmayı kabul etmedikçe, görev dağılımı yapmak ya da baş­kalarıyla birlikte çalışmak istemezler. İşlerin kendi bildikleri gibi yapılmasını beklerler. Her şeyin en doğru biçiminin belli olduğunu düşünürler, aksine davranışlardan rahatsız olurlar. Söz gelimi, bir salatanın nasıl yapılması gerektiğine ilişkin kendi inandıkları belli bir sıra ve kural vardır, başka türlü yapıldığında kendilerine yanlışmış gibi gelir. Dolayı­sıyla, başka türlü yapacaklar diye, işlerin ve sorumlu­lukların önemli bir bölümünü kendileri yaparlar. 7. Para harcama konusunda hem kendilerine hem de başkalarına karşı cimri davranırlar; para, gelecekte ortaya çıkabilecek felaketler için biriktirilmesi gere­ken bir şey olarak görülür. Gerekli şeyler için bile para harcamaktan rahatsız olurlar. Becerebilseler bütün paralarını biriktirmek isterler. Harcadıkları her kuruş güvenlik duygularını zedeler ve kısa sürede telafi etmek isterler. Borderline kişilik bozukluğu nedir, neden olur? Belirtileri ve tedavisi Kişilik bozuklukluklarının tedavisi Kişilik bozukluğu vakalarının tedavi için başvuru oran­ları yüksek değildir. Özellikle ciddi sorunlara yol açan sınırda kişilik bozukluğu ve çekingen kişilik bozukluğu vakaları daha çok tedavi gereksinimi duyarlarken; anti-sosyal kişilik bozukluğu vakaları, ancak bir suç işledikle­rinde tedavi edilmek üzere yasal yollardan gönderildik­lerinde ya da alacakları cezaları hafifletebilmek amacıyla kendiliklerinden başvururlar. Kişilik bozukluklarının tedavisi, ortalama 4-6 yıl sürmek­tedir ve hepsi tam olarak tedavi olmasalar bile, olumlu sonuç alma oranı eskiden düşünülene göre oldukça yüksektir. Tedavide temel yöntem, uzun süreli bireysel terapi veya grup ve aile terapileridir. Uzun yıllar daha çok analitik, dinamik yönelimli tedaviler uygulanmak­tayken, son yıllarda bilişsel davranışçı, diyalektik veya şema terapilerinin de yararlı olduğuna ilişkin yayınlar bulunmaktadır. Terapilerin yanında, bu hastalarda sıklıkla ortaya çıkabi­len, duygusal dalgalanmalar, depresif dönemler, yoğun anksiyete krizleri ya da kısa süreli psikotik belirtilere karşı ilaç kullanılmaktadır. Duygudurum düzenleyicileri dışındaki ilaçlar, daha çok belirtilere yönelik olarak kısa sürelerle kullanılır. Kişilik bozukluğu olan hasta yakınlarının karşılaşabilecekleri sorunlar Kişilik bozukluğu vakaları kendi sıkıntıları kadar, bir­likte yaşadıkları kişiler için de ciddi bir sıkıntı ve stres kaynağı olabilmektedirler. Üstelik hasta olarak görül­mediklerinden, etraflarında, bilerek ya da insanları üzmek ya da kırmak amacıyla böyle davrandıkları sa­nılır. Aileler genellikle bu kişilere böyle davranmaktan vazgeçmeleri için baskı yaparlar, akıl ve öğüt verirler ve tedavi için pek özendirmezler. Bazı aileler ise, duru­mu bir hastalık olarak görmeyi tercih eder ve durumu kabullenip düzelmesi konusunda çaba göstermezler. Hasta yakınlarının sabırlı, anlayışlı ve destekleyici yaklaşımları yanında düzenli ve uzun süreli terapilerle sonuç alınabileceğini bilmelerinde ve sık hekim değiş­tirmemelerinde yarar vardır. Kaynaklar 1- Amerikan Psikiyatri Birliği. Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı. DSM-IV Washington DC 1994. Çev Köroğlu E, Ankara Hekimler Yayın Birliği; 1998. 2- Gunderson JG. Borderline Kişilik Bozukluğu. Çev Ceyhun B. Ankara Hekimler Yayın Birliği; 1994. 3- Kernberg OF. Sınır Durumlar ve Patolojik Narsisizm. Çev Atakay M. İstanbul Metis Yayınladı; 1999. 4- Saydam B. Narsisistik kişilik bozukluğu, antisosyal kişilik bozuklu­ğu, borderline kişilik bozukluğu. Ege Psikiyatri Sürekli Yayınları, 1996

cinsel kimlik bozukluğu düzelir mi