🐗 Yazım Kuralları Ayrı Ve Bitişik Yazılanlar
WUbOQGN. Birleşik sözcükler, iki veya daha çok sözcüğün kalıplaşıp kaynaşması sonucu oluşur. Birleşik sözcükler anlamca bir bütün olup tek bir kavramı karşılar. Belirtisiz isim tamlamaları, sıfat tamlamaları, birleşik fiiller, ikilemeler, kısaltma grupları ve kalıplaşmış çekimli fiillerden oluşan ifadeler yeni bir kavramı karşıladıklarında birleşik kelime Hanımeli belirtisiz ad tamlaması biçiminde Karaciğer sıfat tamlaması biçiminde Mirasyedi bir isim, bir çekimli fiil Gökdelen bir isim, bir fiilimsi Birkaç iki sıfat Kaptıkaçtı iki çekimli fiil Çıtçıt ikileme Yazabilmek iki fiil Birleşik kelimeler, yazılış bakımından bitişik yazılanlar ve ayrı yazılanlar olmak üzere ikiye ayrılır. Birleşik kelimeler aşağıdaki durumlarda bitişik yazılır. 1. Ses düşmesine uğrayan birleşik kelimeler bitişik yazılır. Örnek Kayın+ana > kaynana Kayın+ata > kaynata Kahve+altı > kahvaltı Pazar+ertesi > pazartesi Güllü+aş > güllaç Sütlü+aş > sütlaç Ne+için > niçin Ne+asıl > nasıl 2. Dilimize Arapçadan girmiş azil azl, emir emr, hüküm hükm, keşif keşf, küfür küfr, nakil nakl, zehir zehr, devir devr gibi birtakım kelimeler "etmek, edilmek, olmak, olunmak, eylemek" yardımcı fiilleriyle birleşirken asıllarına uyarak ikinci hecedeki ünlülerini düşürür. Bu birleşik fiiller bitişik yazılır. Örnek Azil+etmek > azletmek Devir+etmek > devretmek Kayıp+olmak > kaybolmak Nakil+etmek > nakletmek Sabır+etmek > sabretmek Zikir+etmek > zikretmek Uyarı Bu kelimeler ünlüyle başlayan bir yardımcı fiil veya ek almadıkları zaman "azil, defin, emir, hüküm, kayıp, keşif, meyil, nakil, sabır, seyir, zehir, zeyil, zikir" şeklinde söylenir ve yazılır. 3. Dilimize Arapçadan girmiş af afv, his hiss, ret redd, zan zann, zem zemm gibi birtakım kelimeler "etmek, edilmek, olmak, olunmak, eylemek" yardımcı fiilleriyle birleşirken sondaki sesler, asıllarına uyarak veya asıllarının etkisinde kalarak çift sese dönüşür. Bu tür birleşik fiiller bitişik yazılır. Örnekaffetmek, affeylemek, affolunmak, halletmek, hissetmek, hissedilmek, reddetmek zannetmek, zemmetmek Uyarı İsim kısımları tek başına kullanılmayıp sadece "etmek, olunmak" yardımcı fiilleriyle kalıplaşan birleşik kelimeler bitişik ahzetmek, bahşetmek, hamletmek 4. Vurgusu son heceye kaymış birleşik kelimeler bitişik yazılır. Örnek açıkgöz, anaerkil, babayiğit, düztaban, paragöz, pisboğaz 5. Kelimelerden biri veya ikisi, birleşme sırasında benzetme yoluyla anlam değişmesine uğrarsa bu tür birleşik kelimeler bitişik yazılır aslanağzı bitki, kazayağı bitki, kuşburnu bitki, kızılkanat balık, yeşilbaş ördek, kedigözü lâmba, balıksırtı desen, kazkanadı oyun, dilberdudağı tatlı, kadınbudu köfte, tavukgöğsü tatlı, kuşyemi bitki, bülbülyuvası tatlı, beştaş oyun, Samanyolu yıldız kümesi, alinazik kebap, ayşekadın fasulye, karafatma böcek, 6. Kurallı birleşik fiilleri oluşturan yeterlilik, sürerlik, yaklaşma ve tezlik fiilleri birleşik yazılır. Örnek yapabilmek, yazadurmak, düşeyazmak, öleyazmak, açıvermek 7. "-di /-du / -dü, -tı/ -ti /-tu /-tü" ekleriyle kurulan kalıplaşmış birleşik kelimeler bitişik yazılır. Örnek gecekondu, gündöndü, imambayıldı, serdengeçti 8. Her iki ögesi de "-di /-du /-dü, -tı /-ti /-tu /-tü veya -r /-ar /-er" eklerini almış ve kalıplaşmış bulunan birleşik kelimeler bitişik yazılır. Örnek dedikodu, biçerdöver, konargöçer, okuryazar 9. Hayvan, bitki, organ ve çeşitli nesne adlarıyla kurulan ve içinde renklerden birinin adı veya "renk" sözü geçmeyen renk adları bitişik yazılır. Örnek fildişi, gülkurusu, kazayağı, vişneçürüğü, yavruağzıUyarı Örneklerden sonra "renk" sözü kullanılırsa bu söz ayrı devetüyü rengi, fildişi rengi 10. Renk adlarıyla kurulan ve bitki, hayvan veya hastalık türlerinden birini gösteren birleşik kelimeler bitişik yazılır. Örnek akkavak, kızılağaç, sarıçiçek, akbalık, Somut olarak yer bildirmeyen "üst", "alt" ve "üzeri" sözlerinin sona getirilmesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır. Örnek akşamüstü, akşamüzeri, ayaküstü, ayaküzeri, gerçeküstü, olağanüstü, suçüstü, yüzüstü, ayakaltı, bilinçaltı 12. İki veya daha çok kelimenin birleşmesinden oluşmuş kişi adları, soyadları ve lâkaplar bitişik Alper, Aydoğdu, Birol, Gülnihal, Tanpınar, 13. İki veya daha çok kelimeden oluşmuş Türkçe yer adları bitişik Çanakkale, Gümüşhane, AcıpayamUyarı Şehir, kent, köy, mahalle, dağ, tepe, deniz, göl, ırmak, su vb. kelimelerle kurulmuş sıfat tamlaması ve belirtisiz isim tamlaması kalıbındaki yer adlarında birinci kelime tek başına söz konusu yer adını ifade etmezse bu tür yer adları bitişik Akşehir, Eskişehir, Suşehri, Batıkent, Sarıyer, Uludağ, Kocatepe, Akdeniz, Acıgöl, Kızılırmak 14. Şahıs adları ve unvanlarından oluşmuş mahalle, meydan, köy vb. yer ve kuruluş adlarındaki unvan grubu; unvan kelimesi sonda ise gelenekleşmiş olarak bitişik Bayrampaşa, Kemalpaşa ilçesi; Necatibey Caddesi 15. Ara yönleri belirten kelimeler bitişik güneybatı, güneydoğu, kuzeybatı, kuzeydoğu. 16. "baş" sözüyle oluşturulan sıfat tamlamaları bitişik başbakan, başçavuş, başeser, başhekim, başkarakter, başkent, başkomutan, başöğretmen, başrol, başsavcı, başşehir 17. Bir topluluğun yöneticisi anlamındaki "başı" sözüyle oluşturulan belirtisiz isim tamlamaları bitişik çeribaşı, elebaşı, mehterbaşı, ustabaşı 18. "ağa, bey, efendi, hanım, nine" vb. sözcüklerle kurulan birleşik kelimeler bitişik beyefendi, hanımefendi, hacıağa, kadınnine 19. Aşağıda yer alan kelime ve deyimler de gelenekleşmiş ve yaygınlaşmış olarak bitişik akaryakıt, akciğer, akyuvar, alyuvar, anamal, anaokulu, anapara, anayasa, atardamar, atasözü, ayçiçeği, başıboş, bilirkişi, denizaltı, dereotu, gökyüzü, gözyaşı, halkoyu, içgüdü, ikizkenar, ilkbahar, ilkokul, ilköğrenim, ilköğretim, ipucu, kabataslak, kamuoyu, karaciğer, karekök, kartopu, kenarortay, kelaynak, külhanbeyi, önsezi, tekdüze, tereyağı, tıpkıbasım, toplardamar, yarıyıl, yerküre, yeryüzü, yılbaşı, yüzyıl, zeytinyağı 20. Belgisiz sıfat ve zamirlerin bazıları gelenekleşmiş olarak bitişik Biraz, birkaç, birçok, hiçbir, herhangi 21. "hane, name, zade, zede" kelimeleriyle oluşturulan birleşik kelimeler bitişik çayhane, dershane, eczahane, hastahane, kahvehane, postahane, yatakhane, yemekhane, beyanname, amcazade, depremzede 22. "ev" kelimesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik aşevi, bakımevi, basımevi, doğumevi, gözlemevi, huzurevi, orduevi, polisevi, öğretmenevi, yayıneviUyarı "Dershane, eczahane, hastahane, pastahane, postahane" gibi sözlerde hane kelimesindeki "h"nin yazılmaması doğru değildir. 23. "perver" ve "perest" kelimeleriyle Farsça kurala göre oluşturulan birleşik kelimeler bitişik misafirperver, vatanperver, ateşperest 24. Farsça kurala göre oluşturulan isim ve sıfat tamlamaları ile kalıplaşmış diğer ibareler bitişik dârıdünya, ehlibeyt, ehvenişer, gayrimenkul, gayrimeşru, gayrimüslim, gayrisafi, hüsnühat, suiistimal 25. Arapça kurala göre oluşturulan tamlamalar ve kalıplaşmış diğer ibareler bitişik şeyhülislâm, tahtelbahir, aleykümselâm, inşallah 26. Kanunda bitişik geçen veya bitişik olarak tescil ettirilmiş olan kuruluş adları bitişik İçişleri, Dışişleri, Genelkurmay, Yükseköğretim Kurulu, Açıköğretim Fakültesi 27 "oto, tele, matik" ögeleriyle kurulan alıntılar da bitişik otobiyografi, otokritik, telekız, bankamatikYararlanılan KaynaklarTürk Dil Kurumu, Noktalama İşaretleri Açıklamalar bakınız"De" Bağlacı ile "-de, -da" Eklerinin Yazımı"ki" Bağlacı ve Ekinin Yazımı "Mi" Soru Ekinin Yazımı"İle"nin YazılışıMastar Eklerinin YazılışıFiil Çekimi ile İlgili YazılışlarSatır Sonuna Sığmayan Sözcüklerin YazımıKesme İşaretinin Kullanıldığı YerlerDüzeltme İşareti ile İlgili Yazım KurallarıBitişik ve Ayrı Yazılan Kelimelerin YazımıBitişik Yazılan Birleşik Kelimelerin YazımıAyrı Yazılan Birleşik Kelimelerin YazımıGün, Ay ve Tarih Adlarının YazımıGezegen ve Yıldız Adlarının YazımıDünya Güneş ve Ay Adlarının YazımıDeyimlerin YazımıSayıların YazımıEk Fiilin Yazılışı"Şey" Kelimesinin YazımıPekiştirmeli Sözlerin Yazılışıİkilemelerin YazılışıAlıntı Kelimelerin YazılışıBüyük Harflerin Kullanıldığı YerlerYazımı En Çok Karıştırılan SözcüklerYazım Kuralları Test 1Yazım Kuralları Test 2Yazım Kuralları Test 3Yazım Kuralları Test 4Yazım Kuralları Test 5Yazım Kuralları Test 6Yazım Kuralları Test 7Yazım Kuralları Test 8Yazım Kuralları Test 9Yazım Kuralları Test 10Yazım Kuralları Konu AnlatımıNoktalama İşaretleri Konu AnlatımıAna Sayfa
Geniş bir konu olan “yazım kuralları” farklı başlıklar altında incelenerek konu anlatımı ve imla kuralları kurallarında birçok başlık bulunmaktadır. Örneğin, büyük harf kullanımı, sayıların yazımı, birleşik kelimelerin yazımı, kısaltmaların yazımı ve eklerin yazımı imla kuralları içerisinde ele alınmaktadır. Tabii ki burada da yine birleşik kelimeler; bitişik ve ayrı yazılan kelimeler olarak, eklerin yazımı ise bağlaç ve soru ekleri olarak karşımıza gelin yazım kurallarının içerdiği bilgileri tek tek Kurallarında Kelime ve Eklerin Yazılış ŞekilleriBağlaç Olan “da / de”nin Yazılışı Nasıldır?Bağlaç olan “da / de” ayrı önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak ünlü uyumlarına uyarÖrneğin Babası da geldi annesi abisi de de mi abi? Güç de olsa zoru hep birlikte Ayrı yazılan “de ve da” ekleri hiçbir zaman “ta ve te” biçiminde de dönmemek, dönüp de görmemek soru hiç de kolay “Ya” sözüyle birlikte kullanılan “da” ise her zaman ayrı ya bugün ya da yarın getir “da / de” bağlacını kendisinden önceki kelimeden kesme ile ayırılmaz!Gülşen de geldi Gülşen’de geldi değil.Not “da, de” bağlacının bulunma durumu eki olan “-da, -de, -ta, -te ile hiçbir ilgisi yoktur. Bulunma durumu eki getirildiği kelime ile birlikte bitişik olarak yazılır!Örneğin devede deve-de kulak,evde ev-de kalmak,yolda yol-da kalmak,ayakta ayak-ta durmak,çantada çanta-da kek iki-de bir aynı sözü söyleyip durma derbisinin başlama Saati başlayıp, sona Olan “ki”nin Yazılışı Nasıldır?İmla kuralları içinde bağlaç olan “ki” eki her zaman ayrı ki,Kaldı ki,Bilmem ki!Böyle de vurulmaz ki! Ruşen Eşref Ünaydın’ın "Diyorlar ki" adlı kitabını okumayan kalmasın!Geçmiş zaman olur ki hayali cihan bağlacı, bazı yerlerde kalıplaşmış olduğu için bitişik yazılır Örneğin belki,çünkü,hâlbuki,mademki,meğerki, oysaki,sanki. Yukarıdaki örneklerde görüldüğü gibi, “çünkü” sözcüğünde ek aynı zamanda küçük ünlü uyumuna uymuş şekilde karşımıza ve pekiştirme göreviyle kullanılan ki sözü de ayrı yazılır Örneğin Babam geldi mi ki Zeynep abla?Özgür abi, Kadri Yeltekin bugün konuşacak mı ki?Not “ki”nin bulunduğu sözcüğe “ler” ekini getirdiğimizde anlamlı bir sözcük meydana geliyorsa o zaman bitişik yazılır. Şayet bir anlam ifade etmiyorsa o zaman ayrı eve yine geç geldi. Bizimkiler > anlamlı > bitişik yazılmalıdır.Evdeki hesap çarşıya uymaz. Evdekiler > anlamlı > bitişik yazılmalıdır.Tutki karnım acıktı çorbayı ben içtim! Tutkiler > anlamsız > ayrı yazılmalıdır.Bağlaç “ne… ne…”nin Yazım Şekli Nasıldır? Bu bağlacın kullanıldığı cümlelerde fiil olumlu Bursa’da ne de Aydın’da aradığını ne arsız ne yılışkan ve yırtık gülmelidirler; ne de somurtkan köyde ne ziraat ne ticaret yapacak insan kaldı Bircan Eki “mı, mi, mu, mü”nün Yazım Şekli Nasıldır? “mı, mi, mu, mü” ekleri geleneksel olarak hep ayrı yazılarak kendisinden önce gelen herhangi bir kelimenin son ünlüsüne eklenerek ünlü uyumlarına Kaldı mı?Sen de mi geldin canım abim?Olur mu?İnsanlık öldü mü?Soru ekinden sonra gelen ekler, bu eke bitişik olarak Gelecek misin?Okuyor muyuz?Çocuk muyum?Gelecek miydi?Güler misin, ağlar mısın?Ancak yukarıdaki ek sorudan başka görevlerde kullanılıyorsa bu sefer de ayrı Güzel mi güzel!Yağmur yağdı mı artık dışarı çıkamayız Vazgeçmek birleşik fiili, mi soru ekiyle birlikte kullanıldığında iki ayrı biçimde mı geçtin?Vazgeçtin mi?Fiil Çekimi ile İlgili Yazılış Biçimleri Nasıldır? Gelecek zaman ekinin ünlüleri ile zaman ekinden önceki ünlü, söyleyişe bakılmaksızın bütün şahıslarda “a, e” ile birlikte gelmeyeceğim,gelemeyeceğim, gelemeyeceksinalmayacağım,alamayacağım, ve çokluk 1. kişi emir eklerinin ünlüsü ile ekten önceki ünlü, söyleyişe bakılmaksızın “a, e” ile ekinden önce gelen ünlü, söyleyişe bakılmaksızın “a, e” ile başlayasın,başlaya,başlayasınız, başlayalar,gelmeyesin,gelmeye,gelmeyesiniz, Eklerinin Yazılış Biçimleri Nasıldır? Arkadaşlar,“-mak, -mek” ile biten mastarlardan sonra “-a, -e, -ı, -i” eklerinden herhangi biri geldiğinde araya “y” ünsüzü bunu da örneklerle açıklamaya kazanmak-a > kazanma-y-a,aldanmak-ı > aldanma-y-ı,sevmek-e > sevme-y-e,görmek-i > görme-y-i.“İken”in Yazılış Biçimi Nasıldır?Evet en çok unutulan konulardan biri olan “İken”in yazılış biçimine “İken” hem ayrı olarak hem de kelimelere eklenerek ki sözcüğün başındaki “i” ünlüsü düşer. Yani getirildiği kelimenin ünlüleri kalın da olsa, bu ekin ünlüsü ince mı? Hemen gider iken aldı da bir ardından “gitme, kal.” 8’inci,2.’nci değil > 2’ sayıları rakamla değil yazıyla değil ikişer,9’ar değil dokuzar,100’er değil Harfler Nerede, Nasıl Kullanılır?Arkadaşlar,Herhangi bir cümle her zaman büyük harfle Büyük lokma ye ama büyük söz içinde tırnak veya yay ayraç içine alınan cümleler büyük harfle başlar ve sonlarına uygun noktalama işareti nokta, soru, ünlem Enver Ören "Kovanından çıkmayan arı bal yapamaz” ilçelerini, köylerini Köy sözünü de hızlıca yazıyorum. gezmeye değil sanki “yangından mal kaçırır gibi” gezdik diyelim…Bir zamanlar -bu zamanlar yüz, yüz elli yıl önce- Türk topraklarının sınırları daha noktadan sonra gelen cümleler büyük harfle sandalyeye benzer Başında taşırsan seni küçültür, ayağının altına alırsan seni taraftan iki noktadan sonra cümle niteliğinde olmayan örnekler bulunuyorsa büyük harfle tavanında çiviler, çivi yerleri, lekeler vardı... Not Rakamla başlayan cümlelerde rakamdan sonra gelen kelime büyük harfle yılında İhlas Holding’in büyüme rakamları açıklandığında holding çalışanları Genel Müdür Mücahit Ören’i alkış yağmuruna niteliğindeki kelimelerle başlayan cümlede de ilk harf büyük şirket, bütçe, fındık, fıstık, televizyon, bilgisayar…" gibi yüzlerce kelime, kökenleri yabancı da olsa güzel dilimiz Türkçe’nin bir malı olmuştur."Et-, ol-" fiilleri, dilimizde en sık kullanılan yardımcı genellikle büyük harfle başlarÖrneğinHalk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi;Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat adlar büyük harfle başlarÖrneğinMehmet Akif Ersoy,Fatih Sultan Mehmet,Victor HugoAli Osman PolatTakma adlar büyük harfle başlarÖrneğinMuhibbi Kanuni Sultan Süleyman,Tarhan Ömer Seyfettin,Kirpi Refik Halit Karay, Server Bedi Peyami Safa,Kişi adlarından önce ve sonra gelen saygı sözleri, unvanlar, lakaplar, meslek ve rütbe adları büyük harfle Recep Tayyip ErdoğanSayın Prof. Dr. Ahmet Şimşek,Hamdi Bey,Mustafa Efendi,Zeynep Hanım,Bay Ali Polat,Yüzbaşı Cengiz Topel,Fatih Sultan Mehmet,Paşa,Deli Petro,Avcı Mehmet,Nişancı bildiren kelimeler büyük harfle abla,Emine teyze,Safiye nine,Özgür dayı,Kadri abi,Akrabalık bildiren kelimeler başa geldiğinde lakap yerine kullanıldığı için büyük harfle baş Nene Hatun,Baba Gündüz,Dayı Osman,Hala tarihi ve menkıbevi şahsiyetlerde ise akrabalık bildiren kelime sonda olduğu hâlde unvan değeri kazandığı ve özel ada dâhil olduğu için büyük harfle Baba,Susuz Dede,Adile Hala,Gülsüm Bacı,Sultan yazılarda, yazışmalarda saygı bildiren sözlerden sonra gelen ve makam, mevki, unvan bildiren kelimeler de büyük harfle Sayın Bakan, Sayın Rektör,Sayın kelimeleri de büyük harfle Kardeşim,Aziz Dostum,Değerli Arkadaşım,Hayvanlara verilen özel adlar büyük harfle boy, oymak adları büyük harfle ve lehçe adları büyük harfle adları büyük harfle Cumhuriyeti Devleti,Birleşik KrallıkAmerika Birleşik Devletleri,Din ve mezhep adları ile bunların mensuplarını bildiren sözler büyük harfle ve mitoloji ile ilgili özel adlar büyük harfle tanrı kelimesi özel ad olarak kullanılmadığında küçük harfle Yunan tanrılarıBazı dini terimlerin küçük harfle başlaması gelenekleşmiştircennet,cehennem,uçmak,tamu,peygamber,sırat ve yıldız adları büyük harfle “Dünya Güneş’in Ay da Dünya’nın etrafında dolaşır” Dünya, güneş, ay kelimeleri gezegen anlamı dışında kullanıldığında küçük harfle ayrıldığın ay dünyam adları kıta, bölge, il, ilçe, köy, semt, cadde, sokak, semt vb. büyük harfle Anadolu,Yakın Doğu,Ankara,Atatürk Bulvarı,Dr. Enver Ören CaddesiBalkız Sokak,Not Doğu ve batı sözleri yön bildirdiğinde isimden önce gelirse büyük; sonra gelirse küçük olarak yazılırÖrneğinDoğu Anadolu > Anadolu’nun doğusuKuzey Amerika > Amarika’nın kuzeyiBu sözler düşünce, hayat tarzı, politika vb. anlamlar bildirdiğinde ise büyük olarak medeniyeti,Doğu konusunda Batı dünyası hiçbir zaman bizimle aynı düşüncede adlarında ilk isimden sonra gelen deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür bildiren ikinci isimler büyük harfle Dağı,Aral Gölü,Çanakkale Boğazı,Dicle Irmağı,Ege Denizi,Erciyes Dağı,Fırat Nehri,Tuna Nehri,Van Gölü,Zigana Geçidi,Süveyş Özel ada dâhil olmayıp tamlama kuran şehir, il, ilçe, bucak, belde, köy vb. sözler küçük harfle ili,Efeler ilçesi,Yağmuralan meydan, bulvar, cadde, sokak adlarında geçen mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak kelimeleri büyük harfle Osmanpaşa Mahallesi,Yıldız Mahallesi,Zafer Yer bildiren özel isimlerde de kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğu zaman, kelime başında büyük harf köşk, han, kale, köprü, anıt vb. yapı adlarının bütün kelimeleri büyük harfle Sarayı, Galata Köprüsü,Beyazıt Kulesi,Kurum, kuruluş ve kurul adlarının her kelimesi büyük harfle Büyük Millet Meclisi,Türk Dil Kurumu,İstanbul Erkek Lisesi,Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge adlarının her kelimesi büyük harfle Kanun,Telif HakkıYayın ve Satış YönetmeliğiNot Kurum, kuruluş, kurul, merkez, bakanlık, üniversite, fakülte, bölüm, kanun, tüzük, yönetmelik bildiren kelimeler, belli bir kurum vb. kastedildiğinde büyük harfle baş bu sene Meclis, daha erken aylarda Kurum, teknolojik gelişmelerin hızlanması için yoğun bir çalışma içine sayılı Kanun 2020 yılında yeniden gözden madde Yönetmelik’in 5’inci maddesine dergi, gazete ve sanat eserlerinin tablo, heykel, müzik her kelimesi büyük harfle Gök Kubbemiz,Sinekli BakkalTürk Dili,Türk Kültürü,Varlık,Resmî Gazete,Not Özel ada dâhil olmayan gazete, dergi, tablo vb. sözler büyük harfle Türkiye gazetesi,Türk Dili dergisi,Halı Dokuyan Kızlar tab Büyük harflerin kullanıldığı yerlerde bulunan “ve, ile, ya, veya, yahut, ki, da, de sözleriyle mi, mı, mu, mü soru eki küçük harfle ve Siyah,Leyla ile Mecnun,Turfanda mı, Turfa mı?Diyorlar ki,Ya Devlet Başa ya Kuzgun Leşe,Ancak eser adının tamamı büyük harflerle yazılırsa bağlaçlar da büyük İLE ŞİRİNMillî ve dinî bayramlarla bayram niteliği kazanmış günlerin adları da büyük harfle BayramıKurban Bayramı30 Ağustos Zafer Bayramı,23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı,Kurultay, bilgi şöleni, açık oturum vb. toplantıların adlarında her kelime büyük harfle Uluslararası Türk Dili Kurultayı,Manas Bilgi olay, çağ ve dönem adları büyük harfle Savaşı,Millî Mücadele,Cilalı Taş Devri,İlk Çağ,Yükselme Devri,Millî Edebiyat Dönemi,Servetifünun Dönemi,Tanzimat Tarihî dönem bildirmeyen tür veya tarz bildiren terimler ise küçük harfle şiiri,divan edebiyatı,halk şiiri,halk edebiyatı,Özel adlardan türemiş tüm kelimeler de büyük harfle Asyalı, Özel bir ad kendi anlamı dışında yeni bir anlam kazanmışsa büyük harfle Türk müziğinde bir perde,hicaz Türk müziğinde bir makam,nihavent Türk müziğinde bir makam, acemi tecrübesiz,allahlık saf, zararsız kimse,donkişotluk gereği yokken kahramanlık göstermeye kalkışmak.Not Para birimleri büyük harfle Özel adlar yerine kullanılan "o" zamiri cümle içinde büyük harfle Fazıl, büyük bir şairdir, onu da unutmamak Müzikte kullanılan makam ve tür adları büyük harfle millet ve kişi adlarıyla kurulan birleşik kelimelerde özel adlar büyük harfle fıstığı,Brüksel lahanası,Hindistan cevizi,İngiliz anahtarı,Japon çiçeği,Van bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle Mayıs 1453 Salı günü,Bilim festivali 25 Haziran’da senesi Mayısının 19’uncu günü Samsun’a bir tarihi belirtmeyen ay ve gün adları küçük harfle okul eylülün ilk haftasında öğretime Bakanlığı Türkiye pandemi raporunu her perşembe internet sitesine ve açıklama yazıları büyük harfle Durağı,Şehirler Arası Telefon,III. dallarında kullanılan terimlerin büyük harfle yazılışı, ilgili dallardaki uygulamaya bağlı olarak değişim canis,Felis domesticus,Pinus bildiri, makale ana başlıkta bulunan kelimelerin tamamı, alt başlıkta bulunan kelimelerin ise yalnızca ilk harfleri büyük olarak dergi bulunan resim, çizelge, tablo altında yer alan açıklayıcı yazılar büyük harfle Kelimelerin Yazılış Biçimleri Nasıldır?Belirtisiz isim tamlamaları, sıfat tamlamaları, isnat grupları, birleşik fiiller, ikilemeler, kısaltma grupları ve kalıplaşmış çekimli fiillerden oluşan ifadeler, yeni bir kavramı karşıladıklarında birleşik kelimeye hanımeli,ses bilgisi,sırtı pekzikretmek,hasta olmak,gelebilmek,yazadurmak,alıvermek;çoluk çocuk,çıtçıt,altüst;başüstüne,günaydın;sağ ol,ateşkes,külbastıBirleşik kelimeler ise belirli kurallarla ya bitişik ya da ayrı Yazılan Birleşik Kelimeler Hangileridir?Ses düşmesine uğrayan birleşik kelimeler bitişik < kayın ana,kaynata < kayın ata,nasıl < ne asıl,niçin < ne için,pazartesi < pazar ertesi,sütlaç < sütlü aş,birbiri < biri biri.“Et- ve ol-” yardımcı fiilleriyle birleşirken ses düşmesine veya ses türemesine uğrayan birleşik kelimeler bitişik kaybolmak menolunmak affetmek reddetmek Not Sadece söyleyişte tonlulaşma biçiminde ses değişmesine uğrayan sözcükler de ayrı etmek,hamt etmek,izaç etmek,iktisap etmek. Bu örneklerde tonluluk yumuşak ünsüzler söyleyişte her ikisi veya ikincisi, birleşme sırasında benzetme yoluyla anlam değişmesine uğradığında bu tür birleşik kelimeler bitişik Bitki adları aslanağzı, keçiboynuzu, kuşburnu,b. Hayvan adları danaburnu böcek, akbaş kuş,c. Hastalık adları itdirseği arpacık, delibaş, karabacak,ç. Alet ve eşya adları balıkgözü halka, deveboynu borud. Biçim adları ayıbacağı yelken biçimi, balıksırtı desen,e. Yiyecek adları dilberdudağı tatlı, hanımgöbeği tatlı,f. Oyun adları beştaş, dokuztaş, Gök cisimlerinin adları Altıkardeş yıldız kümesi, Arıkovanı yıldız kümesi, Büyükayı yıldız kümesi,ğ. Renk adları vişneçürüğü, balköpüğü, camgöbeği, yavruağzıKurallı Birleşik Fiiller “-a, -e, -ı, -i, -u, -ü” zarf-fiil ekleriyle bilmek, vermek, kalmak, durmak, gelmek, görmek ve yazmak fiilleriyle yapılan tasvirî fiiller bitişik veya iki ögesi emir kipiyle kurulan kalıplaşmış birleşik kelimeler bitişik yazılırÖrneğinalaşağı, albeni,ateşkes,örtbas,veryansın, yazboz tahtası.“-an/-en, -r/-ar/-er/-ır/-ir, -maz/-mez ve -mış/-miş” sıfat-fiil eklerinin kalıplaşmasıyla oluşmuş birleşik kelimeler de bitişik kelimesi “-dı -di / -du / -dü, -tı / -ti / -tu / -tü” kalıplaşmış belirli geçmiş zaman ekleriyle kurulan birleşik kelimeler bitişik iki kelimesi de “-dı -di / -du / -dü, -tı / -ti / -tu / -tü” belirli geçmiş zaman veya “-r /-ar /-er” geniş zaman eklerini almış ve kalıplaşmış olan birleşik kelimeler de bitişik yazı olarak yer bildirmeyen alt, üst ve üzeri sözlerinin sona getirilmesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik veya daha çok kelimenin birleşmesinden oluşmuş kişi adları, soyadları ve lakaplar bitişik Mehmet Paşa,Tepedelenli Ali Paşa,Yirmisekiz Çelebi Mehmet,Yedisekiz Hasan veya daha çok kelimeden oluşmuş Türkçe yer adları bitişik kent, köy, mahalle, dağ, tepe, deniz, göl, ırmak, su vb. kelimelerle kurulmuş sıfat tamlaması ve belirtisiz isim tamlaması kalıbındaki yer adları bitişik adları ve unvanlarından oluşmuş mahalle, meydan, köy vb. yer ve kuruluş adlarında unvan kelimesi sonda ise, gelenekleşmiş olarak bitişik yönleri belirten kelimeler bitişik yukarıda saydığımız bitişik kelimelerin haricinde dilimizde her iki ögesi de asıl anlamını koruduğu hâlde gelenekleşmiş olarak bitişik yazılan kelimelere iki grupta Baş sözüyle oluşturulan sıfat tamlamalarıÖrneğinbaşağırlık,başbakan,başmüfettiş,başöğretmen,başşehir, Bir topluluğun yöneticisi anlamındaki başı sözüyle oluşturulan belirtisiz isim tamlamalarıÖrneğinaşçıbaşı,binbaşı,çeribaşı,elebaşı,mehterbaşı,ustabaşı,c. "Oğlu, kızı" sözleri nasıl yazılır? Örneğinçapanoğlu,eloğlu,hinoğluhin, "Ağa, efendi, bey, nine hanım" gibi sözlerle kurulan birleşik kelimelerÖrneğinağababa,ağabey,beyefendi,efendibaba,hanımanne,hanımefendi,hacıağa,kadınnine, “biraz, birkaç, birkaçı, birtakım, birçok, birçoğu, hiçbir, hiçbiri, herhangi" belirsizlik sıfat ve zamirleri bitişik kelimesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik ya name, zade kelimeleriyle oluşturulan birleşik kelimeler bitişik “Eczahane, hastahane, pastahane, postahane” sözleri kullanımdaki yaygınlık dolayısıyla eczane, hastane, pastane, postane biçiminde kurala göre oluşturulan isim ve sıfat tamlamaları ile kalıplaşmış biçimler bitişik ehvenişer,erkânıharp,gayrimenkul,gayrimeşru,hüsnükuruntu,hüsnüniyet,suikast,hamdüsena, kurala göre oluşturulan tamlamalar ve kalıplaşmış biçimler bitişik makam adları bitişik sıfatla oluşturulan usul adlarında sıfat ayrı aksak,yürük aksak,yürük bitişik geçen veya bitişik olarak tescil ettirilmiş olan kuruluş adları bitişik Yazılan Birleşik Kelimeler Hangileridir? Etmek, edilmek, eylemek, kılmak, kılınmak, olmak, olunmak yardımcı fiilleriyle kurulan birleşik fiiller herhangi bir ses düşmesine uğramazsa ayrı etmek,arz etmek,azat etmek,boş olmak,dans etmek,ilan etmek,kabul sırasında kelimelerinden hiçbiri veya ikinci kelimesi anlam değişikliğine uğramayan birleşik kelimeler ayrı Hayvan türlerinden birinin adıyla kurulanlarÖrneğinköpek balığı,muhabbet kuşu,ağustos böceği,sümüklü böcek. at sineği,su yılanı,Ankara keçisi,tarla faresi,bal arısı,Pekin ördeği,Afrika domuzu,b. Bitki türlerinden birinin adıyla kurulanlarÖrneğinayrık otu,çuha çiçeği,avize ağacı,meyan köküyer elması, deve dikeni,kuş üzümüşeker pancarı, kuru fasulye,kuru incir,kuru soğan,kuru “baklaçiçeği renk, narçiçeği renk, suçiçeği hastalık; ot dışında anlamlar taşıyan ağızotu barut, sıçanotu arsenik; ses düşmesine uğramış olan “çöreotu, semizotu, dereotu” bitişik Nesne, eşya ve alet adlarından biriyle kurulan birleşik kelimelerÖrneğinalçı taşı,çakmak taşı,Oltu taşı,Arap sabunu,yel değirmeni,oturma odası,duvar saati,masa takvimi,yemek masası,masa örtüsü,el kitabı,İngiliz anahtarı,tüp geçit,çekme demir,çekme kat,
Yazım Kuralları Konu Anlatımı,Yazım Kuralları Nedir, Yazım Kuralları tyt, Yazım Kuralları ayt, Yazım Kuralları ile ilgili örnek, Sizlere bu yazımızda Yazım Kuralları hakkında bilgi vereceğiz. YAZIM KURALLARI Bir dildeki sözcüklerin yazılış biçimlerini belirleyen kurallardır. Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler Birleşik Sözcüklerin Yazılışı – Bitişik Yazılan Birleşik Sözcükler – Ayrı Yazılan Birleşik Sözcükler – Deyimlerin Yazılışı – İkilemelerin Yazılışı Bazı Sözcük ve Eklerin Yazılışı – Bağlaç Olan ”de” nin Yazılışı – Ek Olan ”-de” nin Yazılışı – Bağlaç Olan ”ki” nin Yazılışı – Ek Olan ”-ki” nin Yazılışı – ”ile” sözcüğünün Yazılışı – Fiil Çekimi İle İlgili Yazılışlar – Pekiştirmeli Sözlerin Yazılışı Sayıların Yazılışı Kısaltmaların Yazılışı Yazım Kurallarına Örnek Kelimeler BÜYÜK HARFLERİN KULLANILDIĞI YERLER – Cümle, büyük harfle başlar; Ekim Cumhuriyet Bayramı kocaman bir ömür yaşasak da aslında yaşadığımız ömür bir günden ibarettir. – İki çizgi arasındaki ara söz ya da açıklama cümleleri büyük harfle başlamaz Küçük bir kafile -iki kadınla birkaç çocuk- yolun başında duruyordu. – Dizeler büyük harfle başlar Ne doğan güne hükmüm geçer, Ne hâlden anlayan bulunur. – Kişi adları ve soyadları büyük harfle başlar. Reşat Nuri Güntekin, Ahmet Arif, Bilge Karasu… – Kişi adlarından önce gelen unvanlar, saygı sözleri, rütbe adları, lakaplar büyük harfle başlar Topal Çavuş, Binbaşı İhsan, Ali Bey, Nezihe Hanım… – Cümle içinde, özel adın yerine kullanılan makam ve unvan sözleri büyük harfle başlar Bugün Kaymakam halkla görüşecek. – Saygı bildiren sözlerden sonra gelen ve makam, mevki,unvan bildiren sözcükler, mektuplarda ve yazışmalarda hitaplar büyük harfle başlar Sevgili Kardeşim, Değerli Öğretmenim, Sayın Başkanım… -Hayvanlara verilen özel adlar büyük harfle başlar Karabaş, Sarıkız, Zeytin, Pamuk.. – Millet, boy ve oymak adları büyük harfle başlar Türk, Yunan, Tatar, Rus, Kırgız.. – Dil ve lehçe adları büyük harfle başlar Türkçe, İngilizce, Kırgızca… – Devlet adları büyük harfle başlar Türkiye Cumhuriyeti, Azerbaycan.. – Din ve mezhep adları büyük harfle başlar Müslüman, Hristiyan, İslam, Hanefi… – Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar büyük harfle başlar Allah, İlah, Tanrı, İsrafil…. – Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar. Kutup Yıldızı, Merkür, Ay, Dünya… – Düşünce, hayat tarzı, politika vb. anlamlar bildiklerinde doğu ve batı sözcüklerinin ilk harfleri büyük yazılır Son yıllarda Batı medeniyeti biliminde büyük gelişme gösterdi. – Yer adlarıkıta,bölge, il,ilçe.. vb. büyük harfle başlar Avrupa, Asya, Türkiye, Konya, Ankara, Kulu….. – Yer adlarında ilk sözcükten sonra gelen deniz, nehir, göl, dağ vb. tür bildiren ikinci sözcükler büyük harfle başlar Erciyes Dağı, Ege Denizi, Sakarya Nehri, Tuz Gölü, Ağrı Dağı… – Mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak adlarında geçen mahalle, meydan,cadde, sokak sözcükleri büyük harfle başlar Tunahan Mahallesi,Taksim Meydanı, Atatürk Bulvarı, Susam Sokağı, Uğur Mumcu Caddesi.. – Köprü, saray, köşk, kale, kule, anıt vb. yapı adlarının bütün sözcükleri büyük harfle başla Mostar Köprüsü, Çanakkale Şehitler Anıtı, Çankaya Köşkü, Ankara Kalesi.. – Özel adların yer bildirenlerinde kısalmalı söyleyiş söz konusu olduğunda yer adının ilk harfi büyük yazılır Dün Boğaz’da arkadaşlarla çay içtik. Bu akşam Hisar’da büyük bir konser var. – Kurum, kuruluş ve kurul adlarının her sözcüğü büyük harfle başlar Türk Dil Kurumu, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Milli Kütüphane, Çankaya Lisesi, Bakanlar Kurulu… -Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge adlarının her sözcüğü büyük harfle başlar Medeni Kanun, Türk Bayrağı Tüzüğü… – Kurum, kuruluş, kurul, merkez, bakanlık, üniversite, fakülte, bölüm,kanun, tüzük, yönetmelik ve makam sözcükleri ya da sözleri, asılları kastedildiğinde büyük harfle başlar Türkiye Büyük Millet Meclisi bu yıl çalışmalarına erken başlayacak. Eylülde Meclis ilk toplantısını yapacak. – Kitap, dergi,gazete ve sanat eserlerinin tablo , heykeli beste vb.her sözcüğü büyük harfle başlar. Sözde Kızlar, Son Kuşlar, Büyük Doğu Ağaç, Millî Gazete, Halı Dokuyan Kızlar, Cumhuriyet.. -Ulusal, resmî ve dînî bayramlarda anma ve kutlama günlerinin adları büyük harfle başlar Kurban Bayramı, 29 ekim Cumhuriyet Bayramı, Anneler Günü… -Kurultay, çalıştay, bilgi şöleni, açık oturum vb. toplantıların adlarındaki her sözcüğün ilk harfi büyük yazılır Karahanlı Türkçesi Araştırmaları Çalıştayı, Türk Dünyası Kurultayı Türk dili Şöleni… -Tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar Tanzimat Dönemi, İlk Çağ, Lale Devri, Kurtuluş Savaşı, Antik Çağ.. – Özel adlardan türetilen bütün sözcükler büyük harfle başlar Türklük, Türkleşmek,Türkçe, Avrupalı, Müslümanlık… – Yer millet ve kişi adlarıyla kurulan birleşik sözcüklerde sadece özel adlar büyük harfle başlar İngiliz anahtarı, Van kedisi, Isparta gülü.. -Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar. 29 Mayıs 1453 Salı günü, 29 Ekim 1923, 28 Aralık… YKS 13 Haziran’da yapılacakmış. BİRLEŞİK SÖZCÜKLERİN YAZILIŞI Bitişik Yazılan Birleşik Sözcükler – Ses düşmesine uğrayan bileşik sözcükler bitişik yazılır cumartesi cuma ertesi, nasıl ne asıl, niçin ne için, kaynana kayın ana, birbiri biri biri… – Sözcüklerden her ikisi ya da ikincisi birleşme sırasında anlam değişikliğine uğradığında bitişik yazılır rüzgargülü, hanımeli, aslanağzı,delibaş .. – Bilmek, vermek, kalmak, durmak, gelmek ve yazmak eylemlerinin ”-e,-i” zarf-fiil eklerini almış eylemlerle oluşturduğu birleşikler bitişik yazılır çözebilmek, alıvermek, uyuyakalmak, gidedurmak, süregelmek, öleyazmak… – Birinci ya da ikinci sözcüğü emir kipiyle kurulanlar bitişik yazılır albeni,çalçene, dönbaba, kapkaç, kaçgöç vb. – Sıfat- fiil eklerinden ”-en-r, -er, -,r,-ir,-mez ” ve ”-miş” ekleriyle kurulanlar bitişik yazılır alaybozan, gökdelen, akımtoplar, altıpatlar,değerbilmez, cankurtaran… – İkinci sözcüğü görülen geçmiş zaman eki ”-di” ekiyle kurulanlar bitişik yazılır albastı, dedikodu, şıpsevdi, gecekondu,külbastı… – Somut olarak yer bildirmeyen “alt, üst, üzeri” sözlerinin sona getirilmesiyle oluşan birleşik sözcükler bitişik yazılır. ayakaltı, bilinçaltı, gözaltı, akşamüzeri, suçüstü… Hırsız, akşamüstü suçüstü yakalanarak gözaltına alındı. – Şehir, kent, köy, mahalle, dağ, tepe, deniz, göl, ırmak, su vb. sözcüklerle kurulmuş sıfat tamlaması ve belirtisiz ad tamlaması kalıbındaki yer adları bitişik yazılır. Akşehir, Eskişehir, Taşlıçay, Elmadağ, Batıkent, Akdeniz, Yeşilırmak… – İki veya daha çok sözcükten oluşmuş Türkçe yer adları bitişik yazılır. Çanakkale, Pınarbaşı, Kabataş… – Şehir, kent, köy, mahalle, dağ, tepe, deniz, göl, ırmak, su vb. sözcüklerle kurulmuş sıfat tamlaması ve belirtisiz ad tamlaması kalıbındaki yer adları bitişik yazılır. Akşehir, Eskişehir, Taşlıçay, Elmadağ, Batıkent, Akdeniz, Yeşilırmak… – Kişi adları ve unvanlarından oluşmuş mahalle, meydan, köy vb. yer ve kuruluş adlarında ise gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır. Bayrampaşa, Davutpaşa, Mustafabey, Necatibey… – Ara yönleri belirten sözcükler bitişik yazılır. kuzeybatı, güneydoğu, güneybatı, güneydoğu. – Ev sözcüğüyle kurulan bileşik sözcükler bitişik yazılır. aşevi, bakımevi, doğumevi, gözlemevi, orduevi, huzurevi, öğretmenevi… – Hane, name, zade kelimeleriyle oluşturulan birleşik kelimeler bitişik yazılır. dershane, beyanname, haramzade… – ”-zede” ile oluşturulan sözcükler bitişik yazılır afetzede, depremzede,kazazede, selzede vb. – Farsça kurala göre oluşturulan sözcükler bitişik yazılır darıdünya, ehlibeyit, gayrimenkul, gayrimeşru, Kuvayımilliye, Misakımillî.. – Arapça kurala göre oluşturulan sözcükler bitişik yazılır darülaceze,ceffelkalem, şeyhülislam,inşallah, maşallah, velhasıl… – Müzikte kullanılan makam adları birleşik yazılır acembuselik, hisarbuselik,muhayyerkürdi vb.. Kanunda bitişik geçen ya da bitişik olarak tescil ettirilmiş kuruluş adları bitişik yazılır İçişleri, Dışişleri, Genelkurmay, Yükseköğretim Kurulu.. – Renk adlarıyla oluşturulan bitki, hayvan ve onlara ait hastalık adları bitişik yazılır akçağaç, karadut, alabalık, mavihastalık vb. Ayrı Yazılan Birleşik Sözcükler – Yardımcı fiillerle et-, eyle-, ol-, kıl- oluşanlarda herhangi bir ses olayı yoksa bu sözcükler ayrı yazılır arz etmek, dans etmek, var olmak, yok olmak, alt etmek vb…. – Birleşme sırasında birleşiği oluşturan sözcüklerin hiçbir ya da ikinci sözcüğü anlam değişikliğine uğramışsa bu sözcükler ayrı yazılır ada balığı, köpek balığı, ardıç kuşu, meyve sineği, deniz yılanı,dağ keçisi, çörek otu… – “-r / -ar / -er, -maz / -mez ve -an / -en” sıfat-fiil ekleriyle kurulan sıfat tamlaması yapısındaki birleşik kelimeler ayrı yazılır. bakar kör, çalar saat, döner sermaye, güler yüz, koşar adım, yazar kasa, çıkmaz sokak, görünmez kaza, tükenmez kalem, uçan daire… – “Renk” sözü veya renklerden birinin adıyla kurulmuş isim tamlaması yapısındaki renk adları ayrı yazılır. gümüş rengi, portakal rengi, ateş kırmızısı, boncuk mavisi, limon sarısı… Ağır, ağır çıkacaksın bu merdivenlerden, Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak, Ve bir zaman bakacaksın semâya ağlayarak… Ahmet Haşim – Rengin tonunu belirtmek üzere renkten önce kullanılan sıfatlar ayrı yazılır. açık mavi, açık yeşil, kirli sarı, koyu mavi, koyu yeşil… – Yer adlarında kullanılan “batı, doğu, güney, kuzey, güneybatı, güneydoğu, kuzeybatı, kuzeydoğu, aşağı, yukarı, orta, iç, yakın, uzak” kelimeleri ayrı yazılır. Batı Trakya, Doğu Anadolu, Güney Kutbu, Kuzey Amerika, Güneydoğu Anadolu, Aşağı Ayrancı, Orta Asya, İç Anadolu, Yakın Doğu, Uzak Doğu… Türklerin ana yurdu Orta Asyadır. – Kişi adlarından oluşmuş “mahalle, bulvar, cadde, sokak, ilçe, köy vb.” yer ve kuruluş adlarında, sondaki unvanlar hariç şahıs adları ayrı yazılır. Yunus Emre Mahallesi, Gazi Mustafa Kemal Bulvarı, Nene Hatun Caddesi, Fevzi Çakmak Sokağı, Koca Mustafapaşa, Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi, Sütçü İmam Üniversitesi… – “Dış, iç, sıra” sözleriyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır. çağ dışı, sıra dışı, yasa dışı, ceviz içi, hafta içi, yurt içi, aklı sıra, ardı sıra, peşi sıra, yanı sıra… – Somut yer belirten alt ve üst sözcükleriyle oluşturulan birleşikler ve terimler ayrı yazılır deri altı, su altı, böbrek üstü bezi, tepe üstü vb. – “Alt, üst, ana, ön, art, arka, yan, karşı, iç, dış, orta, büyük, küçük, sağ, sol, peşin, bir, iki, tek, çok, çift” sözlerinin başa getirilmesiyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır. alt yazı, üst kat, ana bilim dalı, ön söz, ön yargı, art niyet, arka plan, yan etki, karşı görüş, iç savaş, dış hat, orta oyunu, sağ açık, sağ bek, peşin hüküm, bir hücreli, iki anlamlı, tek eşli… Deyimlerin Yazılışı Deyimler ayrı yazılır. Örnek Devede kulak, çantada keklik, küplere binmek, fark etmek, çam devirmek vb.. İkilemelerin Yazılışı İkilemeler ayrı yazılır. Örnek ağır ağır, hızlı hızlı, ileri geri, çat pat, eciş bücüş vb.. BAZI SÖZCÜK VE EKLERİN YAZILIŞI Bağlaç olan ”de” nin Yazılışı Bağlaç olan ”de”, ”da, de” biçiminde her zaman ayrı yazılır. Örnek Bazen en yakınımızdakileri de memnun edemez, anlardan sizi destekleyen sözler duyamazsınız. Ek Olan ”-de”nin Yazılışı Adın bulunma eki olan ”-de” geldiği sözcüklere ünlü ve ünsüz uyumlarına uygun olarak ”-da, -de, -ta, -te” biçimlerinde bitişik yazılır. Örnek Hayatınızda tümüyle siz ait bir şeyler olsun. Bağlaç Olan ”ki” nin Yazılışı Bağlaç olan ”ki ” her zaman ayrı yazılır. Örnek Sonunda bakmışlar ki bu iş olmuyor, işten vazgeçmişler. Ek Olan ”-ki”nin Yazılışı Ek olan ”-ki” her zaman bitişik yazılır. Örnek masanın üstündeki kitaplar, arabadaki eşyalar, seninki, onunki, bizimki… ”İle” Sözcüğünün Yazılışı ”ile” sözcüğü ayrı da bitişikte yazılabilir. Örnek Her şey kişinin kendini bilmesiylebilmesi ile başlar. Fiil Çekimi İle İlgili Yazılışlar – ”-a, -e, acak, -ecek, -ayım, -eyim, -alım, -elim, -an, -en vb eklerin geniş ünlüleri ”-a” ve ”-e” söyleyişe bakılmaksızın ”a” ve ”e” ile yazılır. gelmeyeceksin, başlayayım, geleyim, başlayan, gelmeyen… – Ek fiilin yazılışı Ek fiilin çekimli biçimleri idi, imiş, ise ayrı da bitişik de yazılabilir. hastaydıhasta idi, öğrenciymişöğrenci imiş, doktorsadoktor ise Pekiştirmeli Sözlerin Yazılışı Başların takı getirilerek anlamları güçlendirilmiş pekiştirmeli sözcükler bitişik yazılır. Örnek tertemiz,masmavi,yemyeşil vb… SAYILARIN YAZILIŞI Sayılar harfle de yazılabilir. Örnek on beş gün, yirmi beş bin, 23 kişi,66 soru… – Birden çok sözcükten oluşan sayılar ayrı yazılır. on beş, yirmi yedi, beş yüz altmış vb. -Para ile ilgili senet, çek vb ticari belgelerde geçen sayılar bitişik yazılır. 4565dörtbinbeşyüzaltmışbeş – Yüzde ve binde işaretleri yazılırken sayılarla işaret arasında boşluk bırakılmaz. %80, ‰60 vb… – Sayılardan oluşan iskanbil oyunlarının adları bitişik yazılır. ellibir, yirmibir altmışaltı vb….. -Romen rakamları;tarihî olaylarda, yüzyıllarda ,hükümdar adlarında, tarihlerde ayları göstermek için kitap ve dergi ciltlerinde, kitapların asıl bölümlerinden önceki sayfaların numaralandırılmasında, maddelerin sınıflandırılmasında kullanılır. XI., 1.,… -Dört yada daha çok basamaklı syaılar, sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayırılarak yazılır ve bu bölümlere nokta konu. , vb.. – Sayılardaki kesirler virgülle ayrılır. 3,14; 0,5; 5,26 vb. -Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilirse ya rakamdan sonra bir nokta konur ya da rakamdan sonra kesme işareti konularak derece gösteren ek yazılır. 1’inci kat; 5. soru, 2. kişi – Üleştirme sayıları rakamla değil, yazıyla yazılır. 20’şer değil, yirmişer; 2’şer değil, ikişer vb.. – Bayağı kesirlere getirilecek ekler alttaki sayı esas alınarak yazılır. 8/4 üsekiz bölü dördü, 3/2’si üç bölü ikisi vb. ÖNEMLİ Bir Zorunluluk olmadıkça cümle rakamla başlamaz. KISALTMALARIN YAZILIŞI Bir sözcüğün, terimin ya da özel adın içerdiği harflerden biri ya da birkaçıyla kısaca anlatılmasına ve simgeleştirilmesine kısaltma denir. – Kuruluş, ülke,kitap, dergi ve yön adlarının kısaltmaları her sözcüğün ilk harfinin büyük yazılmasıyla yapılır. TDK Türk Dil Kurumu, ABD Amerika Birleşik Devletleri, KB Kutadgu Bilig, TDED Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi -Ölçü birimlerinin uluslararası kısaltmaları kullanılır. cm, kg, m, g, mg vb… – Kuruluş, kitap, dergi ve yön adlarıyla ölçülerin dışında kalan sözcük ya da sözcük öbeklerinin kısaltılmasında, ilk harfle birlikte sözcüğü oluşturan temel harfler dikkate alınır. Kısaltılan; özel ad, unvan ya da rütbe ise ilk harf büyük; cins isim ise ilk harf küçük olur. Alm., Kocatepe mah., As., Dr., sf., ed., kim. vb. YAZIM KURALLARINA ÖRNEK KELİMELER YANLIŞ DOĞRU YANLIŞ DOĞRU hiç bir hiçbir kollektif kolektif herşey her şey heykel tıraş heykeltıraş biran bir an dinazor dinozor hergün her gün entellektüel entelektüel bilir kişi bilirkişi birarada bir arada traş tıraş yada ya da klavuz kılavuz metod metot asvalt asfalt egzos egzoz şevkat şefkat şarz şarj
İçeriğe geç Yıllardır öğrencilerime zaman kaldıkça en çok öğrettiğim konu yazım kuralları geliyor. Her ne kadar onlar yazım kurallarının ne kadar ciddi bir mesele olduğunu bilmez. Mesele “anlaşmaksa” eğer kurala falan ne gerek var? Zaten konuşarak anlaşıyoruz. Hatta onlara göre yazım kurallarını bilmek yerine “slm, nbr” gibi kimi kısaltmaları bilmek anlaşmak için daha önemli. Ben onlara “anlaşmak” var “anlaşmak” var desem de yine de bildiklerini okuyorlar. Tabii bunu biraz olsun öğretmek için güzel bir örnek buluyorum onlara. Sizlere de anlatayım Nerede okuduğumu tam hatırlamıyorum ama sanırım aylık bir edebiyat dergisiydi. Türkçede birçok bağlaç var. Mesela “ve” de bir bağlaç, “ile” de bir bağlaç. İlk etapta ikisi de aynı anlama geliyor değil mi? Bakalım hemen. “Leylâ ile Mecnûn”, “Leylâ ve Mecnûn” Yukarıdaki iki kelime grubuna baktığımızda ikisinde de aynı anlam olduğunu düşünebiliriz. Fakat dikkatli bakınca “ile” bağlacının Mecnûn’a bir aidiyet kattığını, Leylâya ait olduğunu, ikisinin isminin birbiriyle tamlama oluşturduğunu görebiliriz. Leylâ ile Mecnûn. Leylâ ve Mecnûn kelime grubuna bakınca ikisi birbirinden bağımsız bir kişi olarak algılanıyor. Leylâ var, bir de Mecnûn var. Ancak “ile” bağlacına bakınca Lelânın Mecnûn’u var. Demek ki bu örneğe bakınca yazım kurallarının o kadar basit bir konu olmadığını daha net görebiliriz. Aşağıda “Yazım Kuralları“nı teker teker başlık altında inceleyeceğiz. Benim öğrencilerimden hep istediğim şey birer yazım kılavuzu, imlâ kılavuzu temin etmeleri. Her ne kadar yazım kurallarının bir mantığı olsa da ara ara kurcalamak gerekiyor. Bugün Türkçeyi çok iyi konuşanlarla kötü konuşanlar arasındaki fark onların bilgi farklılığından değil de öğrenme isteği farklılığından kaynaklanıyor. Biz edebiyat öğretmenleri bile zaman zaman birçok kelimede takılabiliyoruz. Bizi öğrenciden ayıran fark da bilmediğimiz kelime ile karşılaştığımızda yazım kılavuzunu açıp hemen bakmamız. Şimdi işiniz daha kolay. Aşağıya yazım kuralları konusunu teker teker ekledik. Bu kuralları “Türk Dil Kurumu”nun Yazım Kılavuzundan aldık. İçiniz rahat olsun. Ses, Harf ve Alfabe Türkçede Ünlülerin Nitelikleri Düzeltme İşaretinin Kullanıldığı Yerler Türkçede Büyük Ünlü Uyumu Küçük Ünlü Uyumu Ünlü Düşmesi Ünsüz Uyumu Sayıların Yazılışı Büyük Harfler Nerelerde Kullanılır Birleşik Kelimelerin Yazılışı Ayrı Yazılan Birleşik Kelimeler Bitişik Yazılan Birleşik Kelimeler Deyimlerin Yazılışı Yabancı Özel İsimlerin Yazılışı Kısaltmaların Yazılışı Türkçede Uzun Ünlü Ünlü Daralması Ünsüzlerin Nitelikleri Ünsüz Türemesi Alıntı Kelimelerin Yazılışı İkilemelerin Yazılışı Hece Yapısı ve Satır Sonunda Kelimelerin Bölünmesi Soru Eki mı / mi / mu / mü’nün Yazılışı Bağlaç Olan da, de’nin Yazılışı Bağlaç Olan ki’nin Yazılışı İle Bağlacının Yazılışı Fiil Çekimi Mastarlara Gelen Eklerin Yazılışı Ek Fiilinin Yazılışı Simgelerin Yazılışı
ek olan “de”, sözcüğe bitişik yazılır. cümleden çıkarınca cümle anlamsız bir hal alırörnek bahçede bir kedi var, tüm kıyafetlerimi evde olan dahi anlamındaki “de”, ayrı yazılır, cümleden çıkarınca cümle anlamsız bir hal sizin bahçe de bizimki kadar güzel. sizin ev de bizimki gibi 3 odalı. bağlaç olan ki ve ilgi zamiri olan ki ayırımıbağlaç eki olan ki ayrı yazılır, cümleden çıkarınca cümlenin anlamı pek şey biliyor ki konuşuyor, bilmem ki, demek ki, kaldı ki. ilgi zamiri olan ki bitişik yazılır, cümleden çıkarınca, cümle ya devrik hale gelir ya da apayrı ve kastedilmeyen bir anlam kazanırörnekevdeki hesap çarşıya uymaz, geceki yağmur ortalığı önemli ve temel yazım kuralları-tüm "şey"ler ayrı yazılır. her şey, bir şey herşey, birşey değil-birçok, birkaç, biraz, bugün, herkes bitişik gün, her bir, sağ ol ayrı yazılır. ya da aynen böyle ayrı yazılır. "ile" gibi bağlaçların sağına ya da soluna virgül gelmez; ben, 'ile' sen evdeyiz. benim'le', aşk yaşayamazsın. benim, 've' benim gibilerin kaderi...-peşi sıra gelen fiillerin, nesnelerin, efendime söyleyeyim isimlerin arasına virgül konur. yeni nesil ergen tayfası gibi sevgilinize mesaj atarmışcasına yazı yazmayın lütfen;acun medyanın yeni kralıdır. acun-medya arasına virgülaşk bir kadındır şaraptaki ateş misali hükümsüzdür. kadındır-şaraptaki arasına virgül - özel isimler konusuna değineceğim.*özel isimlere getirilen "-ler, -lar" çoğul ekinden sonra gelen ekler ayrılmaz. bkz türklerin geri kalma nedenleri*özel isme çekim ekinden önce bir yapım eki getirilmişse çekim eki ayrı yazılmaz. bkz türkçenin köklü bir dil olması*özel isimlere getirilen yapım ekleri ayrılmaz. *kurum ve kuruluş adlarından sonra getirilen çekim ekleri ayrılmaz. bkz türk dil kurumunabkz milli eğitim bakanlığına**burda istisnai bir durum vardır. bu durum kısaltmalarda geçerli değildir. tbmm'ye, tdk'ye- ayrıca-bazı kelimelerin doğru yazımıbirçok, birkaç, hiçbir şey, her biri, alaca karanlık, bilim kurgu, bir gün, bugün, pek çok, ya da, yanı sıra, aklı sıra, birdenbire, zavallı bir ygs birleşik kelimeler arasında herhangi bir ses olayı yoksa ayrı yazılır. bu kural bir kısmı için geçerli -> fark etmek->hak etmek eğer herhangi bir ses olayı varsa birleşik yazılır. -> hissetmek->kaybolmak ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri takip etmek için giriş yapmalısın.
yazım kuralları ayrı ve bitişik yazılanlar
